Ακολουθεί η ομιλία μου στην Ολομέλεια της Βουλής, στο πλαίσιο της συζήτησης του Σ/Ν του Υπουργείου Εσωτερικών «Εκλογή Δημοτικών και Περιφερειακών Αρχών»:
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, υπάρχει μια απογοήτευση στη συζήτησή μας που έχει να κάνει με μια μόνιμη παθογένεια της κοινοβουλευτικής διαδικασίας. Τίθενται από την αντιπολίτευση κάποιες αιτιάσεις. Δικαίωμά της. Απαντώνται αυτές από τους Υπουργούς. Απαντήθηκαν και για το 3% και για το 43% στις επιτροπές και την Ολομέλεια. Αλλά πέρα βρέχει. Σαν να μην ακούνε τις απαντήσεις επαναλαμβάνουν προκατασκευασμένες ομιλίες που δεν πάνε τη συζήτηση παραπέρα και πραγματικά δεν βοηθούν να καθίσουμε να συζητήσουμε ως ενήλικες και όχι ως κασετόφωνα. Νομίζω ότι πρέπει αυτό να το προσέξουμε για να αναβαθμίσουμε κάπως την ποιότητα της συζήτησής μας. Τίθενται ερωτήματα στην αντιπολίτευση για τον τρόπο που σήμερα λειτουργούν τα δημοτικά συμβούλια. Φαντάζομαι ότι έχουν εικόνα. Απαντήσεις δεν υπάρχουν. Πρέπει κάποτε να μάθουμε να ακούμε πριν μιλήσουμε και να απαντούμε σ’ αυτά που τίθενται εδώ και όχι προκατασκευασμένα να ερχόμαστε με μασημένη, έτοιμη τροφή.
Τι κάνουμε με αυτό το νομοσχέδιο; Τι προσπαθεί να κάνει η κυβέρνηση; Νομίζω ότι έχει ειπωθεί. Δεν πρόκειται για μια μεγάλη μεταρρύθμιση. Υπάρχουν και μεταρρυθμιστικά στοιχεία. Το κύριο ωστόσο είναι ότι επιχειρούμε να απασφαλίσουμε μια ωρολογιακή βόμβα που τέθηκε στην τοπική αυτοδιοίκηση. Δεν είναι η μόνη βόμβα. Πολλές οι βόμβες που καλούμαστε να απασφαλίσουμε αυτά τα δυο χρόνια και μάλιστα εν μέσω πανδημίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ΔΕΗ, οι εκκρεμείς συντάξεις και τόσα άλλα, στην παιδεία, στις Ένοπλες Δυνάμεις κοκ. Άρα, κύριε Υπουργέ, είστε ολίγον μεταρρυθμιστής. Το βασικό σας έργο εδώ είναι αυτό του πυροτεχνουργού. Πυροτεχνουργός είστε και πυροτεχνουργική είναι η παρέμβαση που επιχειρούμε να κάνουμε για να απασφαλίσουμε αυτή τη βόμβα που τέθηκε στα θεμέλια της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Κάνουμε και κάτι άλλο. Απαντάμε στις απαιτήσεις της ίδιας της τοπικής αυτοδιοίκησης. Δεν υπάρχει δήμαρχος που να ξέρω εγώ -και μιλώ με πάρα πολλούς όχι μόνο στη Βόρεια Αθήνα- που να μην θέλει την αλλαγή του υπάρχοντος εκλογικού συστήματος. Όλοι. Και μας το είπαν στην επιτροπή οι φορείς. Και σε θεσμικό επίπεδο και μεμονωμένα. Όλοι το ζητούν. Όχι μόνο αυτοί που προέρχονται από την ευρύτερη Νέα Δημοκρατία. Και αυτοί που είναι φίλα προσκείμενοι σε εσάς. Και σε μας, στη Βόρεια Αθήνα, σε δεκατέσσερις δήμους. Ακόμα κι αυτός ο ένας σε μεγάλο κεντρικό δήμο της Βόρειας Αθήνας, που σε ένα κρεσέντο ριζοσπαστισμού ύψωσε την παλαιστινιακή σημαία πρόσφατα, είναι υπέρ της αλλαγής του εκλογικού συστήματος. Όλοι. Δεν υπάρχει ούτε ένας που να έχω μιλήσει εγώ που να είναι ευχαριστημένος από το υπάρχον σύστημα.
Ας ξεκαθαρίσουμε κάτι απλό που το μαθαίνουμε στο πρώτο έτος στα τμήματα πολιτικής επιστήμης. Καλός, χρήσιμος και κρίσιμος ο έλεγχος και πάντοτε σημαντικό να φτιάχνουμε συναινέσεις. Αλλά πριν τον έλεγχο, πριν τις συναινέσεις, το βασικό, το μείζον, είναι ότι πρέπει να οργανώσουμε, να συγκροτήσουμε την πολιτική εξουσία πριν την ελέγξουμε. Πρέπει να υπάρχει κυβερνησιμότητα. Και η κυβέρνηση πριν μπούμε στη διαδικασία ελέγχου της ή καλύτερων κι ευρύτερων συναινέσεων. Και αυτό είναι το βασικό, το μείζον πρόβλημα στον δικό σας εκλογικό νόμο. Όπως σας είπαμε, ευτελίζει τη δημοκρατική διαδικασία γιατί οδηγεί σε μπαχαλοποίηση της τοπικής εξουσίας. Κι όποιος έχει παρακολουθήσει έστω και λίγο δημοτικά συμβούλια μετά το 2019 -έχω πάμπολλα παραδείγματα- το καταλαβαίνει. Μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας.
Κυρίες και κύριοι, η δημοκρατία σήμερα περνάει κρίση. Σε όλον τον δυτικό κόσμο. Εκεί που γεννήθηκε και άνθισε. Βρισκόμαστε σε έναν αγώνα δρόμου να την προστατεύσουμε και να την ενισχύσουμε. Απέναντι στα αυταρχικά καθεστώτα της ανατολής πρέπει να αποδείξουμε ότι εν μέσω πανδημικής κρίσης μπορούμε να τα καταφέρουμε εξίσου καλά ή καλύτερα απ’ αυτούς. Ο τρόπος δεν είναι η μπαχαλοποίηση της δημοκρατίας. Δεν είναι να βάζουμε βόμβες και να μην είναι κυβερνήσιμοι οι δήμοι. Στο κεντρικό κύτταρό της που είναι η τοπική αυτοδιοίκηση ο ΣΥΡΙΖΑ με μικροπολιτική στόχευση, για να καταστρέψει ό,τι δεν μπορεί να ελέγξει, έπληξε καίρια την τοπική αυτοδιοίκηση καταστρέφοντας τη δυνατότητα διακυβέρνησης.
Έκανε και κάτι άλλο. Κορόιδεψε. Δεν είναι απλή αναλογική αυτό που ψηφίσατε. Είναι ένα γιαλαντζί σύστημα γιατί εκλέγουμε τον δήμαρχο με πλειοψηφικό και το δημοτικό συμβούλιο με απλή αναλογική. Ας είχατε τα κότσια να εκλέγεται ο δήμαρχος από το δημοτικό συμβούλιο με τις ευρύτερες συναινέσεις. Αλλά όχι να έχουμε τον έναν απέναντι στον άλλον. Δήμαρχοι που έχουν το 10% του δημοτικού συμβουλίου να μην μπορούν να συγκροτήσουν στοιχειωδώς μια πλειοψηφία για να μπορέσουν να κυβερνήσουν. Αυτό κάνατε. Γιαλαντζί σε όλα είστε. Αλλά τώρα θέλω να μιλήσω και για ένα ευρύτερο γιαλαντζί. Γιατί πέρα από τον πυροτεχνουργό, κύριε Πέτσα, οφείλουμε να προχωρήσουμε και μεταρρυθμιστικά. Για να είμαστε ξεκάθαροι εδώ, όλοι ομνύουν στην τοπική αυτοδιοίκηση, στη λειτουργία της και τη σημασία της. Ιδίως δε η Αριστερά η οποία το τερματίζει σε υποκρισία. Αλλά δεν είναι η μόνη.
Για να υπάρχει τοπική αυτοδιοίκηση καλές είναι οι συγχωνεύσεις των δήμων. Φτιάξαμε μεγάλους δήμους, δεκατρείς περιφέρειες, μεγάλα μεγέθη. Είναι μια απαραίτητη αλλά όχι η μόνη προϋπόθεση. Χρειάζονται ίδιοι πόροι. Χρειάζεται η τοπική αυτοδιοίκηση να αποκτήσει οικονομική αυτοτέλεια. Οι δήμαρχοι να μην είναι επαίτες από την κρατική εξουσία, από το κεντρικό κράτος για να έχουν και την ευθύνη των πεπραγμένων τους. Να μην είναι ζητιάνοι, αλλά υπεύθυνοι και υπόλογοι για τις πολιτικές τους. Κι εδώ πρέπει πραγματικά να προχωρήσουμε στις απαραίτητες εκείνες τομές. Δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε τον τροχό. Ας δούμε τι κάνουν στη Δυτική και τη Βόρεια Ευρώπη και τις υπόλοιπες αναπτυγμένες χώρες του κόσμου κι ας το εφαρμόσουμε.
Παντού στον κόσμο ο φόρος ακίνητης περιουσίας είναι φόρος τοπικός. Κατανοώ το πρόβλημα του τι θα γίνει με τις υποβαθμισμένες περιοχές και πρέπει να προβλέψουμε έναν μηχανισμό εξισορρόπησης και αναδιανομής. Αλλά πρέπει να πάρουμε πόρους και να τους δώσουμε αυτοτελώς στην τοπική αυτοδιοίκηση για να την καταστήσουμε υπεύθυνη και υπόλογη έναντι των δημοτών. Άρα, πέρα από πυροτεχνουργό σας καλώ, κύριε Υπουργέ, σε επόμενο βήμα να προχωρήσουμε και στη μεγάλη αυτή μεταρρύθμιση που θα είναι πραγματικά τομή. Γιατί καλά τα εύκολα τα λόγια τα μεγάλα όλων περί τοπικής αυτοδιοίκησης -κι εσείς στον ΣΥΡΙΖΑ και αυτοί που προηγήθηκαν στην κεντροαριστερά από εσάς- αλλά λίγα έκαναν για τους ίδιους πόρους της τοπικής αυτοδιοίκησης. Έχουμε το χαμηλότερο ποσοστό στην Ευρωπαϊκή Ένωση σήμερα κι αυτό είναι μείζον πρόβλημα και μεγάλη υποκρισία για όσους ομνύουν στην τοπική αυτοδιοίκηση αλλά δεν της δίνουν τα μέσα για να είναι πραγματικά αυτοδιοίκηση αυτόνομη και υπόλογη στους πολίτες της.