Από τον πόλεμο των έξι ημερών το 1967 στο «αποφασιστικό πλήγμα» κατά του ριζοσπαστικού ισλαμισμού σήμερα
Σιγά σιγά, τα κομμάτια του παζλ μπαίνουν στη θέση τους. Χρήσιμη είναι η αναφορά στην ιστορία: τον Ιούλιο του 1967, το Ισραήλ εξέπληξε τους τότε αντιπάλους του, και ολόκληρο τον κόσμο, αναποδογυρίζοντας το μέχρι τότε «παιχνίδι». Εκεί που ο Νάσερ προέκρινε έναν αργόσυρτο πόλεμο φθοράς, το Ισραήλ κατάφερε ένα αιφνιδιαστικό πλήγμα στον Πόλεμο των Έξι Ημερών.
Η νίκη του Ισραήλ υπήρξε μια καταλυτική τομή στην ιστορία της σύγχρονης Μέσης Ανατολής. Καταστρέφοντας την Αιγυπτιακή Αεροπορία και καταλαμβάνοντας τη Χερσόνησο του Σινά, τη Δυτική Όχθη, και τα Υψώματα του Γκολάν, το Ισραήλ κατατρόπωσε τον Νάσερ και τον αραβικό εθνικισμό του. Το γόητρο της Αιγύπτου δεν ανένηψε ποτέ και λίγα χρόνια αργότερα οδηγήθηκε σε έναν ιστορικό συμβιβασμό με το κράτος του Ισραήλ.
Όποιος γνωρίζει έστω και λίγα πράγματα από την ιστορία της σύγχρονης Μέσης Ανατολής, ξέρει ότι η πτώση του Νασερικού αραβικού εθνικισμού οδήγησε στην άνοδο του ριζοσπαστικού Ισλάμ, με οργανώσεις όπως οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, η Χαμάς και η Χεζμπολάχ. Τα τελευταία 40 χρόνια, το Ισραήλ βρέθηκε να πολεμά σε έναν πόλεμο φθοράς, στον νότιο Λίβανο ή στη Γάζα, χωρίς να μπορεί ξεκάθαρα να τον κερδίσει. Έναν τέτοιο πόλεμο φθοράς φαίνεται ότι προέκρινε το Ιράν, αλλά και ο Χασάν Νασράλα, ο προσφάτως δολοφονηθείς ηγέτης της Χεζμπολάχ.
Σήμερα ωστόσο, η ισραηλινή κυβέρνηση φαίνεται να πιστεύει ότι μπορεί να καταφέρει μια αποφασιστική νίκη εναντίον του Ιράν και των συμμάχων του. Ο Ισραηλινός Πρωθυπουργός, Μπενιαμίν Νετανιάχου, φαίνεται να έχει πειστεί ότι τώρα είναι μια χρυσή ευκαιρία να ξεκαθαρίσει το τοπίο και να απαλλαγεί, μια για πάντα, απ’ τον μεγάλο ιρανικό εχθρό και τα παρακλάδια του.
Πράγματι, η συγκυρία φαίνεται ευνοϊκή. Από τη μια, οι Ηνωμένες Πολιτείες αδυνατούν να πρωταγωνιστήσουν και να χαλιναγωγήσουν το Ισραήλ, λίγες μέρες πριν από τις κρίσιμες και τόσο οριακές προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου, το αποτέλεσμα των οποίων θα κριθεί από μερικές χιλιάδες ψήφους σε λίγες πολιτείες. Ο Πρόεδρος Μπάιντεν δυσκολεύεται να αντιταχθεί ουσιαστικά, εξαιτίας της ισχύος του φιλο–ισραηλινού λόμπι και της ζημιάς που κάτι τέτοιο θα προκαλούσε στην υποψηφιότητα της Κάμαλα Χάρις.
Από την άλλη, το Ιράν εμφανίζεται εξασθενημένο, κυρίως λόγω του μεγάλου εσωτερικού διχασμού ανάμεσα στο καθεστώς από τη μια και τον ιρανικό λαό από την άλλη. Οι Ιρανοί δεν θέλουν να πολεμήσουν για τη Χεζμπολάχ, τους Παλαιστίνιους, ή τους μουλάδες δυνάστες τους. Ταυτόχρονα, η διείσδυση των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών στα ανώτατα κλιμάκια της ιρανικής ηγεσίας επιτείνει τη σύγχυση και την αναποφασιστικότητα του θεοκρατικού καθεστώτος.
Ο Νετανιάχου γλυκοκοιτάζει την ενδεχόμενη καταστροφή, όχι μόνο των ιρανικών πυρηνικών, αλλά και πετρελαϊκών εγκαταστάσεων, που θα ενέτεινε την οικονομική πίεση και δυσπραγία και, γιατί όχι, θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμα και στην ανατροπή του θεοκρατικού καθεστώτος.
Όλα αυτά, συνθέτουν ένα σκηνικό ανάφλεξης. Η υπεροπλία του Ισραήλ και η υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών, μπορεί να θεωρούνται δεδομένες. Εκείνο που λείπει είναι η πολιτική προοπτική, δηλαδή ένα πολιτικό σχέδιο επίλυσης του προβλήματος που, πρωτογενώς, βρίσκεται στην καρδιά του Μεσανατολικού. Η ενδεχόμενη στρατιωτική νίκη του Ισραήλ δεν αλλάζει τη ζοφερή πραγματικότητα επί του εδάφους, που δεν είναι άλλη από το γεγονός ότι, ενώ εφτά εκατομμύρια Εβραίοι έχουν το δικό τους κράτος, εφτά εκατομμύρια Παλαιστίνιοι, δυτικά του Ιορδάνη, δεν έχουν κράτος.
Αυτό είναι μια “ανωμαλία” που πάει κόντρα στον ρου της ιστορίας και δεν μπορεί να διαιωνιστεί για πάντα. Όπως, άλλωστε εξηγεί ο μεγάλος Άγγλος ιστορικός, Έρικ Χομπσμπάουμ, η εποχή μας είναι η εποχή του εθνικισμού και, γι’ αυτό, διαλύθηκαν αποικιοκρατικές αυτοκρατορίες πολύ ισχυρότερες από το σημερινό Ισραήλ.
Κατά συνέπεια, βρισκόμαστε ενώπιον ιστορικών εξελίξεων και μιας προσπάθειας, από τη μεριά του Ισραήλ, επανασχεδιασμού της μεσανατολικής αρχιτεκτονικής. Όσο, ωστόσο, λείπει η πολιτική προοπτική, τόσο, μακροπρόθεσμα, θα λείπει η ειρήνη και η σταθερότητα. Άλλωστε, ούτε το 1967, ούτε οι άλλες στρατιωτικές νίκες του Ισραήλ, οδήγησαν σε ειρήνη, ούτε θα μπορούσαν, όσο το βασικό πρόβλημα, δηλαδή το Παλαιστινιακό, παραμένει άλυτο.
Δημήτρης Καιρίδης