Η Μεγάλη Βρετανία αποχαιρέτησε προ ολίγου τον πρίγκιπα Φίλιππο (1921-2021). Κανείς άλλος, ίσως, δεν συμβόλιζε την περίπλοκη σχέση της Ελλάδας με τη Μεγάλη Βρετανία αλλά και την ταραχώδη πολιτική μας ιστορίας καλύτερα από τον Φίλιππο.
Γεννημένος στο Μον Ρεπό της Κέρκυρας, εγγονός του Γεωργίου Ι, ο Φίλιππος έφυγε βρέφος από την Ελλάδα. Ο πατέρας του, πρίγκιπας Ανδρέας, διέφυγε, υπό τον φόβο του στρατοδικείου, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Οι αδελφές του παντρεύτηκαν Ναζί αλλά ο ίδιος μεγάλωσε με αγγλική παιδεία και κατατάχτηκε στο Βρετανικό Ναυτικό. Λίγα χρόνια αργότερα, ο γάμος του με τη διάδοχο Ελισάβετ του άλλαξε τη ζωή.
Διέπρεψε ως σύζυγος της βασίλισσας, έχοντας ίσως σκληραγωγηθεί από το τραύμα και τις περιπέτειες της παιδικής του ηλικίας και το γεγονός ότι, τουλάχιστον το πρώτο διάστημα, παρέμενε ένας “ξένος” για το βρετανικό βασιλικό κατεστημένο.
Ταυτόχρονα, η Μεγάλη Βρετανία αποχαιρέτησε και τη Σίρλευ Γουίλιαμς (Shirley Williams, 1930-2021). Η Γουίλιαμς είναι σχεδόν άγνωστη στην Ελλάδα όμως υπήρξε η ελπίδα της ανανέωσης της βρετανικής κεντροαριστεράς από τη δεκαετία του 1960 ως του 1980. Κάποιοι τη θεωρούσαν διάδοχο της Θάτσερ στην πρωθυπουργία.
Είχα την ευκαιρία να τη γνωρίσω ως καθηγήτρια και fellow στο Harvard τη δεκαετία του 1990 και να γοητευτώ, όπως και τόσοι άλλοι, από τη σπινθηροβόλα σκέψη και το προσωπικό ήθος που εξέπεμπε.
Το 1981 μαζί με άλλους 3 αστέρες του Εργατικού Κόμματος (o Roy Jenkins ήταν ο ένας, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, και o πιο γνωστός μας David Owen ο άλλος), η Γουίλιαμς αποχώρησε από το κόμμα, απηυδισμένη από τις αριστερές “ανοησίες” που το καταδίκασαν για 17 χρόνια στην αντιπολίτευση. Ίδρυσε το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα που συμμάχησε με τους Φιλελεύθερους και, προς στιγμή, φάνηκε να μπορεί να προσφέρει την αξιόπιστη αντιπολίτευση που οι Εργατικοί δεν μπορούσαν.
Δεκαέξι χρόνια αργότερα, το 1997, τη θυμάμαι σε μια μπυραρία να πανηγυρίζει την επιτυχία του Τόνι Μπλερ και των νέων Εργατικών, για τους οποίους η ίδια είχε ανοίξει τον δρόμο.
Ως νέος τότε φοιτητής, πέρασα πολλές ώρες ακούγοντάς την (και ενίοτε συζητώντας μαζί της) να μιλάει για το μέλλον της Ευρώπης μετά τον Ψυχρό Πόλεμο ή την τραγωδία της Γιουγκοσλαβίας. Και αισθάνομαι ευτυχής που γνώρισα αυτή την εκπρόσωπο της δεύτερης μεταπολεμικής γενιάς που προσπάθησε να ανανεώσει, με πνεύμα ευρωπαϊκό και καινοτόμο, την πολιτική ζωή της σημαντικής πατρίδας της και, συνολικά, της Ευρώπης.