Κύριοι Υπουργοί, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, έχουμε σήμερα εδώ στην Επιτροπή μας την συζήτηση για μια πολύ σημαντική Διεθνή Συμφωνία την οποία υπέγραψε η χώρα μας στις αρχές Ιανουαρίου του τρέχοντος έτους και έρχεται τώρα προς κύρωση στην Βουλή μας.
Θα μου επιτρέψετε να σας πω τρία/τέσσερα πράγματα πέρα από το ενημερωτικό και την Αιτιολογική Έκθεση που έχετε πάρει όλοι για το πώς φτάσαμε εδώ και τι σημαίνει αυτή η Συμφωνία για την χώρα μας, η οποία έχει τόσο την εμπορική/οικονομική διάσταση όσο και την πολιτική/γεωστρατηγική την οποία και θα επιχειρήσω να σας αναλύσω πολύ σύντομα.
Η παρούσα Συμφωνία είναι το προϊόν μιας σειράς σημαντικών εξελίξεων που έχουν σημειωθεί τα τελευταία χρόνια. Η πρώτη και κύρια εξέλιξη είναι η άνοδος του φυσικού αερίου ως κρίσιμου ενεργειακού πόρου για ολόκληρη την Ευρώπη. Είναι μια εξέλιξη αυτή που έχει να κάνει με την πτώση, θα σας έλεγα, τόσο της πυρηνικής ενέργειας ιδίως μετά το πυρηνικό ατύχημα της Φουκουσίμα και τις σχετικές αποφάσεις που έλαβαν σειρά ευρωπαϊκών χωρών, κυρίως η Γερμανία, για την αποπυρηνικοποίηση στο μείγμα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειάς τους. Το ένα, λοιπόν, είναι αυτό.
Το δεύτερο έχει να κάνει με την δραματική πτώση της χρήσης του λιθάνθρακα και του λιγνίτη και όλων, εν πάση περιπτώσει, των μορφών άνθρακα στην Ευρώπη, για λόγους περιβαντολογικούς. Ήδη, ξέρετε ότι τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί πάρα πολύ οι φόροι για την χρήση και την εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα. Έχουμε, λοιπόν, την πτώση της πυρηνικής ενέργειας, την πτώση της χρήσης λιθάνθρακα/λιγνίτη, την προσπάθεια περιορισμού της χρήσης του πετρελαίου και βεβαίως, την άνοδο των ανανεώσιμων πηγών οι οποίες ωστόσο, έχουν δύο σημαντικά προβλήματα. Παρά την κατακόρυφη άνοδό τους τα τελευταία χρόνια, δεν μπορούν να καλύψουν την μείωση των υπολοίπων πηγών, αφενός και αφετέρου έχουν το μόνιμο πρόβλημα αποθήκευσης τις ώρες που η κατανάλωση βρίσκεται σε αιχμή, για να εξασφαλίσουν επάρκεια όταν η ζήτηση μέσα στο 24ωρο ή εποχικά αυξάνει.
Για τους λόγους αυτούς έχει προκριθεί από την Ε.Ε. – και από τη χώρα μας στα πλαίσια αυτά – το φυσικό αέριο ως ένα κεντρικό/μεταβατικό καύσιμο μέχρι το 2050 που θα δίνει τόσο ηλεκτρική ενέργεια όσο και σταθερότητα στο σύστημα το ηλεκτροδοτικό όταν αυτό το χρειάζεται.
Είναι μια απόφαση, λοιπόν, αυτή και Εθνική και Ευρωπαϊκή. Είναι μέρος της Πράσινης Συμφωνίας, του «Green Deal» της Ε.Ε., για να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις από διάφορους περιβαντολόγους ή «περιβαντολογούντες» οι οποίοι συλλήβδην απορρίπτουν τα πάντα, χωρίς ωστόσο να προτείνουν βιώσιμες και σχετικά φθηνές εναλλακτικές πηγές.
Το ένα, λοιπόν έχει να κάνει με την άνοδο του φυσικού αερίου. Αυτό είναι πολύ σημαντικό.
Το δεύτερο έχει να κάνει με το γεγονός ότι η Ευρώπη αυτή καθαυτή δεν έχει δικά της κοιτάσματα ή έχει φθίνοντα κοιτάσματα, όπως κατεξοχήν στη βόρεια θάλασσα. Δεν έχει προχωρήσει στην Ευρώπη, για λόγους κυρίως περιβαλλοντολογικών αντιδράσεων η επανάσταση του σχιστολιθικού αερίου και πετρελαίου, που έχουμε δει στις Ηνωμένες πολιτείες, διότι εκεί τα ζητήματα είναι ποιο ξεκαθαρισμένα και ενώ ξέρουμε ότι ενδεχομένως υπάρχουν τέτοια κοιτάσματα και στην Ευρώπη, η αδειοδότηση είναι πιο δύσκολη και πολύ πιο κοστοβόρα και χρονοβόρα για να προχωρήσει.
Άρα, δεν έχουμε αυτή την εναλλακτική που έχουν αλλού. Τα δικά μας τα κοιτάσματα είναι περιορισμένα και αυτά που υπάρχουν φθίνουν και καλό είναι η χώρα μας και ήδη το κάνει, να συνεχίσει τις προσπάθειες ανάδειξης νέων κοιτασμάτων, που υποπτευόμαστε ή σε ένα βαθμό γνωρίζουμε ότι έχουμε στο υπέδαφός μας, είτε στη στεριά είτε στη θάλασσα.
Επειδή, λοιπόν, δεν έχουμε τα διαθέσιμα, πρέπει να τα εισάγουμε. Και το ζήτημα είναι, πως το εισάγουμε και από πού το εισάγουμε, βεβαίως, το φυσικό αέριο. Φυσικό αέριο, το οποίο, ίσως δεν έχει συνειδητοποιηθεί, έχει μια διαφορά από το πετρέλαιο, δεν είναι ένα παγκόσμιο εμπορεύσιμο αγαθό με την ίδια ευκολία που είναι το πετρέλαιο, μεταφέρεται πιο δύσκολα και γι’ αυτό και οι τιμές του φυσικού αερίου διαμορφώνονται περιφερειακά και όχι παγκόσμια, όπως του πετρελαίου. Επίσης, έχει βελτιωθεί πολύ με την υγροποίηση και επαναεριοποίηση η μεταφορά του φυσικού αερίου σε σχέση με αυτό που ίσχυε πριν από δέκα και είκοσι χρόνια και σε αυτό συμμετέχουν πολύ ενεργά οι έλληνες εφοπλιστές – το ελληνικό εφοπλιστικό δυναμικό. Όμως, βεβαίως, παραμένει ο βασικός τρόπος μεταφοράς του αερίου που είναι οι αγωγοί. Από πού θα περάσουν οι αγωγοί, τίθεται πάντοτε το ζήτημα το γεωστρατηγικό με έναν τρόπο που δεν τίθεται τόσο έντονα όσο με το πετρέλαιο.
Τα τελευταία χρόνια έχουν ανακαλυφθεί και ήδη βρίσκονται σε καθεστώς εμπορικής εκμετάλλευσης σημαντικά κοιτάσματα φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο, τόσο στο Ισραήλ, με το περίφημο κοίτασμα Λεβιάθαν, όσο και στην Αίγυπτο, με το περίφημο κοίτασμα Ζώρ και ήδη γίνονται έρευνες και υπάρχουν πολύ αισιόδοξα σημάδια για την Κύπρο και την ΑΟΖ της, όπως ξέρετε.
Αυτά τα κοιτάσματα, των οποίων οι όμορες αυτές χώρες δεν μπορούν να απορροφήσουν την πλήρη δυναμικότητα της παραγωγής και πρέπει να τα εξάγουν, μπορούν να βοηθήσουν στην ανάγκη εισαγωγών που έχει η Ευρώπη και να συμβάλουν στην περαιτέρω ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας της ηπείρου μας
Όπως ξέρετε, ο βασικός τροφοδότης της Ευρώπης παραμένει η Ρωσία, αλλού με άλλα ποσοστά αλλού λιγότερο αλλού περισσότερο. Πάντως, συνολικά, η Ρωσία παραμένει ο βασικός τροφοδότης. Για λόγους που έχουν να κάνουν με την ασφάλεια του ευρωπαϊκού δικτύου, υπάρχει μια συλλογική, καταρχήν, απόφαση δημιουργίας και διαφορετικών πηγών, ώστε να μην εξαρτόμαστε μόνον και αποκλειστικά από τη Ρωσία.
Είχαμε στο παρελθόν κάποτε ζητήματα όταν η Ρωσία, στην αντιπαράθεσή της με την Ουκρανία, προχώρησε στο κλείσιμο της στρόφιγγας, δημιουργώντας προβλήματα σε μια σειρά ευρωπαϊκών χωρών που έφθασαν έως και εδώ στα Βαλκάνια και νομίζω ότι θυμόσαστε το παράδειγμα της Βουλγαρίας.
Άρα, χρειαζόμαστε εναλλακτικές και σε αυτές τις εναλλακτικές τα κοιτάσματα της ανατολικής Μεσογείου μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο.
Μια πέμπτη εξέλιξη, έχει να κάνει τώρα με το από που θα περάσει ο αγωγός και επάνω σε αυτό γίνεται μια συζήτηση σε σχέση με εναλλακτικές που έχουμε για τη μεταφορά αυτού του φυσικού αερίου από την ανατολική Μεσόγειο.
Η μια έχει να κάνει με την Τουρκία. Εκεί δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα τελευταία χρόνια έχει υπάρξει μια σημαντική επιδείνωση στις Τούρκο-Ισραηλινές σχέσεις. Δεύτερον, έχει υπάρξει μία αναβάθμιση του κινδύνου της χώρας που λέγεται Τουρκία, αυτό που λέμε country-risk, λόγω των πολιτικών που η κυβέρνηση Ερντογάν έχει ακολουθήσει όλα αυτά τα προηγούμενα χρόνια, άλλα, πέρα από το γεωστρατηγικό και πολιτικό, υπάρχει και το εμπορικό-οικονομικό. Το δίκτυο της Τουρκίας αυτή τη στιγμή είναι πλήρες και δεν έχει τη δυνατότητα μεταφοράς επιπλέον όγκων αερίου. Για να το κάνει, θα πρέπει να κατασκευάσει χερσαία επιπλέον χιλιόμετρα δικτύου και υπό μια έννοια αυτό καθιστά και την Τουρκία εξίσου ακριβή με μία υποθαλάσσια εναλλακτική, την οποία, η παρούσα Συμφωνία, έρχεται τώρα εδώ για να επιτρέψει, για να διευκολύνει και να οικοδομήσει.
Άρα, η Τουρκία για λόγους και γεωστρατηγικούς έντασης της με τις χώρες παραγωγής, όπως το Ισραήλ, ευρύτερης έντασης πολιτικής και αστάθειας εξαιτίας της κυβέρνησης Ερντογάν, αλλά και κορεσμένου εσωτερικού δικτύου, δεν είναι η εναλλακτική την οποία προκρίνουν ούτε οι αγορές, αλλά ούτε, βεβαίως, οι όμορες εμπλεκόμενες χώρες.
Έτσι αναδεικνύεται η επιλογή του υποθαλάσσιου αγωγού συνολικού μήκους 1900 χιλιομέτρων, όπου από τα κοιτάσματα του Ισραήλ θα πηγαίνουν προς την Κύπρο, από την Κύπρο στην Κρήτη, από την Κρήτη στην Πελοπόννησο, από την Πελοπόννησο στη δυτική Ελλάδα, που θα ενώνεται στη Θεσπρωτία με τον αγωγό POSEIDON, ο οποίος θα διασχίζει την Αδριατική και θα καταλήγει στο Οτράντο και στο μεγάλο ευρωπαϊκό δίκτυο, για να διοχετεύει αυτές τις ποσότητες φυσικού αερίου, όχι μόνο στην Ιταλία αλλά στην ευρύτερη ευρωπαϊκή αγορά.
Αυτός ο υποθαλάσσιος αγωγός πετυχαίνει μια σειρά από πολύ σημαντικά πράγματα για τη χώρα μας. Καταρχήν, αναβαθμίζει την γεωστρατηγική της θέση. Η χώρα μας αυτή τη στιγμή, όπως ξέρετε, έχει τρεις πύλες εισόδου φυσικού αερίου. Η πρώτη πύλη εισόδου, η οποία είναι και η παλαιότερη, είναι στο Σιδηρόκαστρο στις Σέρρες και είναι ο αγωγός που έρχεται από τη Βουλγαρία και μας προμηθεύει με το ρωσικό αέριο. Η δεύτερη πύλη εισόδου είναι στους Κήπους του Έβρου και είναι ο αγωγός που έρχεται από την Τουρκία και πιο πέρα, από το Αζερμπαϊτζάν, ο οποίος μας προμηθεύει με αζέρικο αέριο. Η τρίτη πύλη, είναι στην Ρεβυθούσα, όπου είναι ο σταθμός της επαναεροποίησης του υγροποιημένου αερίου που έρχεται ως επί το πλείστον από την Αλγερία, που δεν έρχεται μόνο από την Αλγερία αλλά και από το Κατάρ και ενδεχομένως να αρχίσει να έρχεται κάποια στιγμή και από τις Ηνωμένες Πολιτείες το περίφημο σχιστολιθικό αέριο.
Σε αυτές τις τρεις πύλες εισόδου προσθέτουμε ακόμη μία τέταρτη πύλη, που είναι ο EASTMED αγωγός από την ανατολική Μεσόγειο. Αυτή η τέταρτη πύλη, αναβαθμίζει, πρώτον, τη θέση μας ως ενεργειακό κόμβο και πετυχαίνει ανεξαρτησία στις παροχές αερίου και βεβαίως, καλύτερες τιμές.
Να μην ξεχνάμε ότι η χώρα μας ακόμη υποφέρει, παρά το σημαντικό επίτευγμα της Κυβέρνησης Σαμαρά, με την επαναδιαπραγμάτευση της τιμής του φυσικού αερίου με την οποία προμηθευόμαστε από τη Ρωσία, παρά το επίτευγμα με το οποίο μειώθηκε σημαντικά η τιμή, παραμένουμε από τις πιο ακριβές χώρες στην τιμή του φυσικού αέριου.
Όσο περισσότερες πηγές έχουμε και όσες περισσότερες εναλλακτικές έχουμε, τόσο πιο ισχυρά διαπραγματευτικά χαρτιά διαθέτουμε, για να πετυχαίνουμε καλύτερες τιμές, προς όφελος, βεβαίως, της εθνικής παραγωγής, της ελληνικής βιομηχανίας, της ελληνικής οικονομίας, των ελληνικών νοικοκυριών.
Τονίζω ότι ο συγκεκριμένος αγωγός συνοδεύεται από τεχνικές και οικονομικές μελέτες που αποδεικνύουν το βιώσιμο και το συμφέρον του πράγματος. Αναφέρονται μέσα και στη Συμφωνία και στο ενημερωτικό σημείωμα αυτές οι μελέτες και τα πορίσματά τους από διεθνείς οίκους και εταιρείες εγνωσμένου κύρους και υψηλής αξιοπιστίας, οι οποίες, σταθμίζουν τα δεδομένα και καταλήγουν σε συγκεκριμένα συμπεράσματα.
Υπάρχει μια συζήτηση για την πτώση των διεθνών τιμών υδρογονανθράκων διεθνώς το τελευταίο διάστημα που έχει να κάνει με μια σειρά από πράγματα, όχι μόνο με την πανδημία του κορονοϊού, τα οποία, ενδεχομένως, να αλλάζουν τα δεδομένα. Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί και θέλω να απαντήσω σε αυτόν τον ισχυρισμό και να πω ότι βεβαίως, για το πετρέλαιο υπάρχει ένα ζήτημα, όμως, η ζήτηση φυσικού αερίου είναι μαθηματικά βέβαιο ότι τα επόμενα χρόνια θα αυξηθεί. Θα συνεχίσει να αυξάνεται και θα συνεχίσει να αυξάνεται σημαντικά, για τους λόγους που σας είπα στην αρχή, διότι, διαρκώς θα μειώνεται η χρήση λιγνίτη και λιθάνθρακα, διαρκώς θα μειώνεται η χρήση πυρηνικής ενέργειας, διαρκώς θα μειώνεται ακόμα και η χρήση πετρελαίου με την αντικατάσταση του ως καυσίμου των αυτοκινήτων στις μεταφορές και την άνοδο της ηλεκτροκίνησης και επειδή οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δεν αρκούν και δεν θα μπορούν, το φυσικό αέριο θα είναι η γέφυρα, η βάση, για την ευστάθεια του ηλεκτρικοπαραγωγικού συστήματος ολόκληρης της Ευρώπης. Επομένως, δεν υπάρχει ζήτημα πτώσης, ενδεχόμενα, της ζήτησης. Υπάρχει μια προσωρινή κάμψη των τιμών, αλλά το βέβαιο είναι ότι συν το χρόνο η αγορά θα επανέλθει σε μια κανονικότητα.
Το δεύτερο που θα ήθελα να αναφέρω είναι ότι ο αγωγός έχει καταφέρει να συγκεντρώσει τη στήριξη πολύ ισχυρών παικτών και εδώ, θα αναφερθώ ιδιαίτερα στην στήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών, οι οποίες, ήδη, με το East Med Act, που ψηφίστηκε από το Κογκρέσο και υπογράφτηκε πριν τα Χριστούγεννα από τον Πρόεδρο Τράμπ ως νόμος του αμερικανικού κράτους, επιχαίρουν τη δημιουργία του ενεργειακού φόρου της ανατολικής Μεσογείου. Ανώτατοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι από τις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν συμμετάσχει στις διάφορες συναντήσεις που έχουν γίνει μεταξύ των εκπροσώπων της Ελληνικής Δημοκρατίας, Της Κυπριακής Δημοκρατίας, του Ισραήλ και άλλων χωρών, όπως και της Αιγύπτου, όλα αυτά τα προηγούμενα χρόνια. Για μια σειρά από λόγους η Αμερική στηρίζει αυτή την προσπάθεια και βεβαίως, η ίδια η Ευρώπη, η οποία, έχει χρηματοδοτήσει με δικά της κονδύλια τη μελέτη για την κατασκευή του συγκεκριμένου αγωγού, διότι, θέλει την ενίσχυση της ενεργειακής της ανεξαρτησίας και την ενίσχυση της ευστάθειας και αξιοπιστίας του συστήματος.
Η κυβέρνηση μας προχώρησε στην υπογραφή στις αρχές του τρέχοντος χρόνου, τον Ιανουάριο του 2020. Είναι γεγονός και το χαιρετίζω, ότι η υπογραφή του συγκεκριμένου σχεδίου είναι προϊόν μιας ευρύτερης διακομματικής συνεργασίας και συνεννόησης. Έχει ξεκινήσει η προσέγγιση με το Ισραήλ ήδη από το 2010, προχώρησε στη συνέχεια μετά το 2012, επί κυβέρνησης Σαμαρά και βεβαίως, μετά το 2015 και η κυβέρνηση ΣΥ.ΡΙΖ.Α., με τον Αλέξη Τσίπρα, διατήρησε και έκανε αυτά που έκανε προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης της στρατηγικής σχέσης της χώρας μας με το Ισραήλ που έχει να κάνει με την ενεργειακή συνεργασία, αλλά πηγαίνει πολύ πέρα από την ενεργειακή συνεργασία.
Στο πλαίσιο αυτό, θέλω να ελπίζω ότι σε αυτό το κλίμα συνεννόησης και διακομματικής διαχρονικής συνεργασίας θα έχουμε και τη στήριξη της αντιπολίτευσης και τώρα, για να μην εκπλαγούμε δυσάρεστα, όπως συνέβη στο πρόσφατο παρελθόν με τη Συμφωνία που διαπραγματεύθηκε και υπέγραψε ο Γιώργος Σταθάκης, ως Υπουργός, την έφερε ο Κωστής Χατζηδάκης προς κύρωση για τις εξορύξεις, τις έρευνες υδρογονανθράκων στον θαλάσσιο χώρο μας και ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. δεν ψήφισε τη δικιά του Συμφωνία. Ελπίζω αυτό να ήταν μια παρένθεση που δεν θα επαναληφθεί προς όφελος της αξιοπρέπειας και της αξιοπιστίας του πολιτικού συστήματος, διότι, από ένα σημείο και μετά, νομίζω θα πρέπει να αποφύγουμε την αυτογελοιοποίηση, κύριοι συνάδελφοι.
Το 2021, με βάση τη Συμφωνία που έχουμε μπροστά μας, θα παρθεί η τελική απόφαση. Η απόφαση είναι εμπορική, είναι οικονομική, έχει τη γεωστρατηγική της διάσταση, αλλά τα χρήματα, οι επενδυτές είναι ιδιώτες, οι οποίοι, θα πρέπει να ξέρουν ότι θα βγάλουν τα λεφτά τους με βάση τις μελέτες και τις προβλέψεις και καλώς εχόντων των πραγμάτων, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, το 2024 – 2025 προβλέπεται να έχει ολοκληρωθεί η οικοδόμηση, το χτίσιμο, η κατασκευή του συγκεκριμένου αγωγού, για να αρχίσει να ρέει το αέριο προς τη χώρα μας, ενισχυόμενος ο αγωγός, ενδεχομένως, στην πορεία και με επιπλέον κοιτάσματα, τα οποία, θα προκύψουν, είτε στην Κύπρο, είτε στην Ελλάδα, είτε, ενδεχομένως, κάποια στιγμή, συμμετέχει και η Αίγυπτος, η οποία, έχει τους δικούς της σταθμούς υγροποίησης του φυσικού αερίου – 2 τον αριθμό – ανατολικά και δυτικά της Αλεξάνδρειας και άρα, έχει αυτή τη δυνατότητα, αλλά πάντοτε ο αγωγός είναι πολύ πιο φθηνός στη μεταφορά και πολύ πιο συμφέρον οικονομικά. Ένας αγωγός που θα ξεκινήσει με τα 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το χρόνο χωρητικότητα, για να επεκταθεί στην πορεία, ενδεχομένως, μέχρι τα 20.
Είναι, λοιπόν, μια πάρα πολύ σημαντική στιγμή αυτή για τη χώρα μας. Στέλνουμε ένα μήνυμα προς κάθε κατεύθυνση ότι η Ελλάδα είναι εδώ, για να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα ενεργειακά, παρά τους τυχοδιωκτισμού και την αγυρτεία ενός δύστροπου γείτονα που έχουμε. Χαιρετίζουμε τη συνεργασία με την Κύπρο και το Ισραήλ. Έχουμε μια νέα κυβέρνηση στο Ισραήλ, με τον ίδιο Πρωθυπουργό, ο οποίος, έχει γίνει ο μακροβιότερος. Μια κυβέρνηση εθνικής συνεννόησης, όπου και η αντιπολίτευση είναι υπέρ του έργου. Σε λίγες μέρες θα γιορτάσει και η Βουλή μας τα τριάντα χρόνια έναρξης επίσημων διπλωματικών σχέσεων με το κράτος του Ισραήλ. Ήταν η πρώτη ενέργεια του αείμνηστου Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, όταν ανέλαβε την εξουσία το Μάιο του 1990 και φέτος, με κάθε επισημότητα και στα πλαίσια αυτής της πολύ στενής σχέσης και στρατηγικής συνεργασίας που έχουμε, θα τα γιορτάσουμε στις 21 Μαΐου.
Ευχαριστώ.