Σύνταξη : Πολυδεύκης Παπαδόπουλος
Οι πολιτικές ανατροπές των τελευταίων ημερών στις ΗΠΑ, με την απόφαση του Τζο Μπάιντεν να αποσυρθεί από την κούρσα των προεδρικών εκλογών και να ανοίξει το δρόμο για να την υποψηφιότητα της Κάμαλα Χάρις είναι το θέμα που αναπτύσσεται στην εκπομπή του Πολυδεύκη «Με το Πρώτο στην Ευρώπη και τον Κόσμο» (Α’ Πρόγραμμα, Σάββατα και Κυριακές 12.0-13.00).
Το ποια είναι η νέα προεκλογική εικόνα και τα αποτελέσματα των καινούργιων δημοσκοπήσεων, τα συν και τα πλην της Χάρις και του Ντόναλντ Τραμπ, ο ρόλος των υποψηφίων Αντιπροέδρων και ιδιαίτερα του Γερουσιαστή Τζέι Ντι Βανς που ήδη επέλεξε ο Τραμπ και μια θεώρηση του ποιά αναμένεται να είναι η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, αναλόγως του προσώπου και κόμματος που θα επικρατήσει καθώς και η επίδραση στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις, είναι τα ζητήματα που εξετάζονται επιμέρους. Καλεσμένος για την σχετική ανάλυση είναι ο Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και βουλευτής Δημήτρης Καιρίδης, με μεγάλη ενασχόληση με την αμερικανική πολιτική.
Η προεκλογική εικόνα μετά την παραίτηση Μπάιντεν και την υποψηφιότητα Χάρις
Μέχρι την παραίτηση Μπάιντεν από την προεκλογική κούρσα σχεδόν όλες οι δημοσκοπήσεις συνέτειναν τους τελευταίους μήνες ότι ο Ντόναλντ Τραμπ προηγείτο και σε παναμερικανικό επίπεδο και στις επίμαχες Πολιτείες.
Με βάση τον μέσο όρο όσων έχουν γίνει μετά την αποχώρηση, η Κάμαλα Χάρις έχει μεν κλείσει την ψαλίδα με τον Ντόναλντ Τραμπ, αλλά ωστόσο ο Ρεπουμπλικάνος υποψήφιος εξακολουθεί να προηγείται κατά 5 μονάδες στην Αριζόνα (49% έναντι 44%), κατά 2 μονάδες στην Τζόρτζια, (48% έναντι 46%), κατά 1 μονάδα στο Μίσιγκαν, (46% έναντι 45%) και κατά 2 μονάδες στην Πενσυλβάνια (48% έναντι 46%). Οι δυο τους εμφανίζονται ισόπαλοι με 47% στο Ουισκόνσιν.
Ομως, σε κάθε πολιτεία, εκτός της Αριζόνα, τα ποσοστά βρίσκονται εντός του περιθωρίου σφάλματος της έρευνας. Ωστόσο, με βάση τα προαναφερόμενα, μια επανάληψη του τι συνέβη το 2016 είναι πιθανή, με τους Δημοκρατικούς να προηγούνται στη λαϊκή ψήφο και τους Ρεπουμπλικάνους να κερδίζουν την Προεδρία λόγω του συστήματος των εκλεκτόρων.
Πάντως, και οι δύο υποψήφιοι είναι αντιμέτωποι –για διαφορετικούς λόγους ο καθένας- με τη δική του οροφή. Από την άλλη, ενώ η κοινωνικοπολιτική συμμαχία των Δημοκρατικών που σχηματίστηκε την εποχή Ομπάμα και λειτούργησε εν μέρει και στην εκλογή Μπάιντεν είχε ρωγμές ήδη πριν τεθεί το ζήτημα της ηλικίας του νυν Προέδρου, εκείνη του Τραμπ, (συντηρητικοί λευκοί, χριστιανική δεξιά, υποβαθμισμένα εργατικά στρώματα), έδειξε από το 2020 δυνατότητες διείσδυσης στους Λατινοαμερικανούς και Αφροαμερικανούς, δηλαδή δύο προνομιακά κοινά για τους Δημοκρατικούς.
Τα συν και τα πλην των δύο υποψηφίων και σε τι ατμόσφαιρα θα διεξαχθεί μέχρι τέλους η εκλογική αναμέτρηση
Πολλοί θεωρούν ότι το λάθος για τους Δημοκρατικούς ήταν ότι ο Μπάιντεν δεν αποσύρθηκε πολύ νωρίτερα, με την Χάρις να έχει το δύσκολο έργο της ανάκτησης του χαμένου χρόνου. Επιπλέον, η εικόνα του ματωμένου Τραμπ να σηκώνει τη γροθιά αμέσως μετά τον πυροβολισμό και να φωνάζει το πασίγνωστο πλέον “Fight-Fight’ έχει γραφτεί στο μυαλό όχι μόνο των σκληροπυρηνικών υποστηρικτών του μα και άλλων. Πάντως, οι τόνοι έχουν ήδη υψωθεί υπερβολικά κι από τις δύο πλευρές σε μια ιδιαίτερα πολωμένη Αμερική. Στη συζήτηση με τον κ. Καιρίδη εξετάζεται το ποιά στοιχεία των δύο υποψηφίων θα αποτελέσουν τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα τους και κατά πόσον οι μεγαλύτερες διαφορές τους είναι γύρω από θέσεις ή προσωπικότητες. Επίσης, αν υπάρχει κίνδυνος η κατάσταση να ξεφύγει εκτός θεσμικού πλαισίου, πριν η μετά τις εκλογές.
Ο ρόλος των υποψήφιων Αντιπροέδρων
Ένα από τα ενδιαφέροντα στοιχεία αυτής της αναμέτρησης θα είναι τελικά και η επιλογή των υποψηφίων Αντιπροέδρων. Κατ΄ αρχήν του Γερουσιαστή Τζέι Ντι Βανς από τον Τραμπ, με όλη την προϊστορία του «Χιλμπίλη» (όπως είναι και το σχετικό βιβλίο που έχει γράψει) και τη διαδρομή του από τη «Ζώνη της Σκουριάς» σε μια πόλη του Οχάιο, στον αμερικανικό στρατό και διαμέσου αυτού και υποτροφιών στο Γέιλ και τη Γερουσία, με σκλήρυνση θέσεων και ιδεολογίας, αλλά σίγουρα με επικοινωνιακές ικανότητες και μόρφωση. Ο JD όπως των αποκαλούν αποτελεί ένα νεανικό συμπλήρωμα του Τραμπ, αν και ορισμένοι θεωρούν πως ο τελευταίος θα έκανε άλλη επιλογή αν γνώριζε πως θα είχε απέναντί του την Καμάλα Χάρις.
Από την άλλη η Χάρις αναμένεται να επιλέξει για Αντιπρόεδρο της έναν από τους : Μαρκ Κέλι (μετριοπαθή Γερουσιαστή της Αριζόνα και πρώην αστροναύτη), Τζος Σαπίρο (κυβερνήτη της Πενσυλβάνια), Ρόι Κούπερ (Κυβερνήτη της Β. Καρολίνας) και Αντι Μπέσιαρ (Κυβερνήτη του Κεντάκι). Ο καθένας από αυτούς φέρει ορισμένα χαρακτηριστικά που μπορούν να ενισχύσουν την υποψηφιότητά της, αλλά η επιλογή βέβαια θα είναι ένας από όλους.
Μια «πρόωρη» αξιολόγηση της Προεδρίας Μπάιντεν
Ο Ντόναλντ Τραμπ, αφού εκδήλωσε σχεδόν συμπόνια για τον ταπεινωτικό και δολοπλόκο τρόπο με τον οποίο θεωρεί πως αποκαθηλώθηκε ο Μπάιντεν, αποκάλεσε απατεώνες τον ίδιο και το περιβάλλον του, γιατί επέμεναν επί μήνες στην υποψηφιότητά του παρότι ήταν γνωστή η φυσική του κατάσταση. Ωστόσο, αυτό που ίσως θα μείνει στην ιστορία είναι η «θυσία» της παραίτησής του νυν Προέδρου, μια και αποτελεί κάτι που δεν συνηθίζεται, παρότι στο σχετικό διάγγελμα που έκανε δυσκολεύτηκε να τεκμηριώσει το γιατί.
Η Προεδρία του Τζο Μπάιντεν έχει μπροστά της άλλους έξι μήνες για να ολοκληρωθεί και έτσι κι αλλιώς είναι νωρίς για να αποτιμηθεί πλήρως. Ωστόσο, στη συζήτηση επιχειρείται μια πρώτη προσέγγιση για το αν ο Μπάιντεν ήταν τελικά ένας σημαντικός Πρόεδρος (έστω της μιας θητείας) για τις πολιτικές του στο εσωτερικό και το εξωτερικό και ο οποίος ηττήθηκε κυρίως από τον χρόνο ή κάτι τέτοιο είναι υπερβολικό να ειπωθεί, μια και πολλές πολιτικές του δεν ολοκληρώθηκαν, ενώ υπήρξαν και αρνητικά στοιχεία της Προεδρίας του.
Η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ μετά τις εκλογές –Η επίδραση στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις μιας δεύτερης θητείας Τραμπ –Η κατάσταση του ελληνοαμερικανικού λόμπι.
Μία ενδεχόμενη επιστροφή του Τραμπ στο Λευκό Οίκο, προκαλεί σε πολλές κυβερνήσεις της Ευρώπης φόβο και ανησυχία, λόγω μιας τάσης απομονωτισμού. Από την άλλη, στο διάγγελμά του ο Πρόεδρος Μπάιντεν ανακεφαλαίωσε τα βασικά σημεία της εξωτερικής πολιτικής των Δημοκρατικών που ασκείται και που λίγο-πολύ αναμένεται να επαναληφθεί εφόσον εκλεγεί η Χάρις : αναφέρθηκε έτσι στον πόλεμο στην Ουκρανία που πρέπει να συνεχιστεί , «για να σταματήσουμε τον Πούτιν», στην ενίσχυση του ΝΑΤΟ και στην προσπάθειά «να τελειώσει ο πόλεμος στη Λωρίδα της Γάζας».
Αρκετοί αναλυτές, πάντως, εκτιμούν ότι μια πολιτική «απομόνωσης» του Τραμπ και του Βανς ειδικά ως προς την Ευρώπη θα έχει όρια, μια και αντίκειται στα γεωπολιτικά συμφέροντα των ΗΠΑ, αλλά και τα δεδομένα της αμερικανικής αμυντικής βιομηχανίας. Π.χ. εάν ο Τραμπ αποφασίσει να αποσύρει τη στήριξη των ΗΠΑ από την Ευρώπη, τότε οι Ευρωπαίοι πιθανότατα δεν θα ήταν τόσο πρόθυμοι να αγοράσουν τον ακριβό αμυντικό εξοπλισμό των αμερικανικών εταιρειών. Οι αμυντικές δαπάνες εξάλλου των Ευρωπαίων σε όπλα “made in USA” είναι ένας έμμεσος τρόπος εξαγοράς «της καλής πίστης και της υποστήριξης των ΗΠΑ», που δεν θα είχε κανένα λόγο να διαταράξει ο Τραμπ.
Σε ό,τι αφορά ειδικότερα τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις τίθενται νέα ερωτήματα, μια και η κατάσταση θεωρείται πιο απρόβλεπτη σε περίπτωση επανεκλογής Τραμπ. Τα πρόσωπα στο στενό του περιβάλλον έχουν αλλάξει. Π.χ. το 2016-2020 έπαιξαν κάποιο ρόλο Ελληνοαμερικανοί που σήμερα δεν υπάρχουν κοντά του ή πρόσωπα όπως ο πρώην ΥΠΕΞ Μάικ Πομπέο, ο βοηθός υπουργός Εξωτερικών αρμόδιος για την Ευρώπη Γουές Μίτσελ, (ο οποίος στον μόλις ενάμιση χρόνο που βρέθηκε στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, σε αυτή τη νευραλγική για τα ελληνικά συμφέροντα θέση, ακολούθησε μια διαφορετική στρατηγική προσέγγιση στην ανατολική Μεσόγειο, που ανέδειξε την αξία και ενίσχυσε τον ρόλο της Ελλάδας), αλλά και ο στρατηγός Μάικλ Φλιν, ο οποίος, μόλις ο Τραμπ ορκίστηκε Πρόεδρος, ανέλαβε σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας για μόλις 22 μέρες, καθώς εξαναγκάστηκε σε παραίτηση, μεταξύ άλλων γιατί αποκαλύφθηκε ότι ήταν και επί πληρωμή σύμβουλος της τουρκικής κυβέρνησης.
Από την άλλη, επιφανή στελέχη στους Δημοκρατικούς που είχαν σχέση με την Ελλάδα αποσύρονται, με κυριότερη περίπτωση και σημαντικότερη απώλεια την ατιμωτική καταδίκη και παραίτηση σε μερικές μέρες του Γερουσιαστή Μπομπ Μενέντεζ ή του Τζον Σαρμπάνης, που δεν θα διεκδικήσει επανεκλογή στην Βουλή των Αντιπροσώπων.