Χθες, η βουλή υπερψήφισε, με μεγάλη πλειοψηφία, τη διακρατική συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου East-Med. Είναι σημαντικό ότι υπέρ ψήφισε, εκτός από την κυβερνητική πλειοψηφία, και η αξιωματική αντιπολίτευση του Σύριζα. Άλλωστε, ο ίδιος ο σχεδιασμός του έργου είναι προϊόν μιας διακομματικής και διαχρονικής συνεννόησης που ξεκίνησε το 2011.
Ο East-Med είναι ένα φιλόδοξο έργο που θα μεταφέρει, σε πρώτη φάση, 10 δισ. κυβικά μέτρα φ. α. τον χρόνο, από τα υποθαλάσσια κοιτάσματα του Ισραήλ στην Ιταλία μέσω της Κύπρου και της Ελλάδας. Η συνολική κατανάλωση φ. α. στην Ελλάδα σήμερα είναι 4-5 δισ. κ. μ. Με συνολικό κόστος 6 δισεκατομμυρίων δολαρίων, το έργο έχει πιστοποιηθεί ως τεχνικά δυνατό και οικονομικά βιώσιμο και θα χρηματοδοτηθεί από ιδιωτικά κεφάλαια. Άλλωστε, η τελική μελέτη του έργου χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, που το έχει εντάξει, από καιρό, στον ενεργειακό σχεδιασμό της. Η διακρατική συμφωνία ανοίγει τον δρόμο για την τελική απόφαση των επενδυτών το 2021, την έναρξη των εργασιών το 2022 και την ολοκλήρωση του έργου το 2025.
Έχουν εκφραστεί διάφορες αμφισβητήσεις για το εν λόγω έργο, που έχουν να κάνουν τόσο με τη βιωσιμότητά του, εξαιτίας και της τρέχουσας καθίζησης των διεθνών τιμών φ. α., αλλά και με την υποτιθέμενη ύπαρξη πιο συμφερουσών εναλλακτικών.
Η ζήτηση για φ. α. στην Ευρώπη, σε αντίθεση ίσως με το πετρέλαιο, θα συνεχίσει να αυξάνει νομοτελειακά, εξαιτίας της αύξησης της συμμετοχής του στην ηλεκτροπαραγωγή, με την απόσυρση του ρυπογόνου άνθρακα και τη μείωση της συμμετοχής της πυρηνικής ενέργειας, καθώς η Γερμανία κλείνει τα πυρηνικά της εργοστάσια και ελάχιστες είναι οι προγραμματισμένες επενδύσεις στον τομέα αυτό στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Άλλωστε, παρά τη μεγάλη και ευπρόσδεκτη άνοδο των εναλλακτικών μορφών ενέργειας, αυτές, από μόνες τους, δεν μπορούν να καλύψουν τη ζήτηση, ιδίως τις ώρες αιχμής, όταν ο αέρας δεν φυσά ή ο ήλιος δεν λάμπει αρκετά, καθώς λείπουν, για την ώρα, τα μεγάλα και αξιόπιστα συστήματα αποθήκευσης ενέργειας. Ως το λιγότερο ρυπογόνο από τα ορυκτά καύσιμα, η Ε.Ε. έχει επιλέξει το φ.α. ως το βασικό καύσιμο για την ενεργειακή μετάβαση της Ευρώπης μέχρι το 2050, στο πλαίσιο της περιβαντολλογικά πολύ φιλόδοξης πράσινης συμφωνίας που προωθεί.
Η ίδια η Ε.Ε. ενδιαφέρεται να ενισχύσει την ενεργειακή της ασφάλεια, πολλαπλασιάζοντας τις επιλογές της, ώστε να μειώσει την τρέχουσα εξάρτησή της από τη Ρωσία. Η επιλογή αυτή, που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ, είναι τόσο οικονομική όσο και γεωπολιτική, καθώς η ενέργεια είναι ένα κατεξοχήν στρατηγικής σημασίας αγαθό. Ο East-Med εντάσσεται στον ευρύτερο αυτό σχεδιασμό και παραμένει η καλύτερη εναλλακτική σε σχέση με τη μεταφορά μέσω της ακριβής υγροποίησης ή με αγωγό μέσω Τουρκίας. Ένας αγωγός μέσω Τουρκίας δεν θα ήταν φθηνότερος από τον East-Med, μιας και το χερσαίο δίκτυο της Τουρκίας είναι σήμερα κορεσμένο και χρήζει μιας κοστοβόρας επέκτασης αν είναι να δεχθεί πρόσθετες ποσότητες. Επιπλέον, ο «πολιτικός κίνδυνος» της Τουρκίας διαρκώς αυξάνει τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας των επιλογών του Ταγίπ Ερντογάν. Τέλος, ούτε εμείς, ούτε το Ισραήλ, ούτε η Ευρώπη θέλουν την Τουρκία να ελέγχει πλήρως την εναλλακτική στη Ρωσία δίοδο.
Η χώρα μας συνεχίζει να πληρώνει το φ. α. ακριβότερα από άλλες χώρες, παρά τη σημαντική μείωση της τιμής που είχε πετύχει η κυβέρνηση Σαμαρά. Σήμερα, η Ελλάδα προμηθεύεται αέριο με τρεις τρόπους: μέσω του αγωγού από τη Ρωσία που καταλήγει στο Σιδηρόκαστρο, μέσω του αγωγού από το Αζερμπαϊτζάν στους Κήπους και μέσω του σταθμού επαναεροποίησης της Ρεβυθούσας. Η προσθήκη μιας τέταρτης διόδου αυξάνει τις επιλογές μας και ρίχνει τις τιμές προς όφελος της εθνικής παραγωγής και του Έλληνα καταναλωτή. Εξίσου σημαντική είναι η αναβάθμιση της Ελλάδας σε ενεργειακού κόμβου αλλά και η εύκολη μεταφορά των όποιων κοιτασμάτων τεθούν σε εμπορική εκμετάλλευση στην Κύπρο και την Ελλάδα στο μέλλον.
Ο East-Med είναι το πιο χειροπιαστό στοιχείο της ολοένα και πιο στενής σχέσης της Ελλάδας με το Ισραήλ. Παραμένοντας ανοικτός στη συμμετοχή της Αιγύπτου και άλλων αραβικών χωρών από τη μια και της Ιταλίας από την άλλη, φιλοδοξεί να σφυρηλατήσει, με την υποστήριξη της Ε.Ε. και των ΗΠΑ, μια ενεργειακή αλλά και ευρύτερη συνεργασία στην Ανατολική Μεσόγειο, προς όφελος της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή. Αν και ο East-Med δεν στρέφεται εναντίον κανενός, η κατασκευή του στέλνει ξεκάθαρο μήνυμα εναντίον κάθε αμφισβητία της νομιμότητας.
Την ώρα που η Τουρκία παρανομεί και προκαλεί με τους τυχοδιωκτισμούς της «γαλάζιας πατρίδας», η Ελλάδα σφυρηλατεί συμμαχίες και στοιχίζει τα ευρύτερα ευρωπαϊκά και δυτικά συμφέροντα στα δικά της. Είναι, κρίμα, που η απόφαση της βουλής δεν ήταν ομόφωνη. Για μια ακόμα φορά, οι εγχώριοι αρνητές του East-Med διατύπωσαν τις επικίνδυνες γεωστρατηγικές και περιβαντολλογικές αφέλειές τους που δεν εδράζονται σε καμία ρεαλιστική ανάγνωση της πραγματικότητας αλλά μόνο στις ιδεοληψίες τους, εξυπηρετώντας άλλοτε ευθέως και άλλοτε εκ του αποτελέσματος τα συμφέροντα ξένων.
Την περασμένη Πέμπτη η ελληνική βουλή πήρε μια απόφαση, προς όφελος του ελληνικού και του ευρωπαϊκού συμφέροντος. Η υλοποίησή της δεν θα είναι μια απλή υπόθεση. Κάθε έργο αυτού του μεγέθους συναντά δυσκολίες. Όμως, το πρώτο βήμα έγινε και θα ακολουθήσουν και τα επόμενα.