Η 14η Σεπτεμβρίου έχει ανακηρυχθεί ως ημέρα μνήμης για τη γενοκτονία των Ελλήνων της Ανατολής. Τα στοιχεία είναι αδιάψευστα: την παραμονή των Βαλκανικών Πολέμων, το 1912, ο χριστιανικός πληθυσμός της Μικράς Ασίας ξεπερνούσε το 25% του συνόλου. Δέκα χρόνια αργότερα, το ποσοστό είχε πέσει κάτω από το 0,1%. Δίπλα στη μεγάλη Γενοκτονία των Αρμενίων, εξοντώθηκαν ή εκδιώχθηκαν και οι υπόλοιποι Χριστιανικοί πληθυσμοί της χερσονήσου και, κατεξοχήν, οι Έλληνες. Μια ελληνική παρουσία χιλιετιών, στην Ιωνία, τον Πόντο και την Καππαδοκία αφανίστηκε, θύμα του γενοκτόνου εθνικισμού και της μισαλλοδοξίας των Νεοτούρκων και των διαδόχων τους, Κεμαλιστών.
Επρόκειτο για τη μεγαλύτερη και πιο επώδυνη καταστροφή του νεότερου Ελληνισμού. Όμως η τρομερή απώλεια, μπόλιασε τη σύγχρονη Ελλάδα με τη δημιουργικότητα και τον πολιτισμό των προσφύγων της Ανατολής. Η ενσωμάτωση των προσφύγων αποτελεί τον μεγαλύτερο θρίαμβο της νεότερης Ελλάδας και όλα τα επιτεύγματα της, στην οικονομία, την τέχνη και σε κάθε πτυχή του δημόσιου βίου της, έχουν να κάνουν, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, με τον δυναμισμό του προσφυγικού στοιχείου.
Σήμερα, λοιπόν, θυμόμαστε. Αλλά δεν θρηνούμε μόνο για την καταστροφή. Τιμούμε τον θρίαμβο της δημιουργίας και της δύναμης για ζωή που οι πρόσφυγες, όπως ο πατέρας μου και η μητέρα της μητέρας μου, επέδειξαν μετά την καταστροφή. Γιατί όπως λέει και ο ποιητής:
Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις, — εκεί που πάει να σκύψει
με το σουγιά στο κόκαλο, με το λουρί στο σβέρκο,
Νά τη, πετιέται αποξαρχής κι αντρειεύει και θεριεύει
και καμακώνει το θεριό με το καμάκι του ήλιου.