9.1.2019
Η επίσκεψη του Τζων Μπόλτον, του Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας του Αμερικάνου Πρόεδρου, Ντόναλντ Τραμπ, στην Άγκυρα είχε στόχο τη βελτίωση της αμερικανό-τουρκικής συνεργασίας, ιδίως μετά την ανακοίνωση της αποχώρησης των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Συρία. Αντ’ αυτού, η επίσκεψη του Μπόλτον, από άποψη δημοσίων σχέσεων και εικόνας, εξελίχθηκε σε μια καταστροφή.
Ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, εξευτελίζοντας στο έπακρο τον υψηλό καλεσμένο του, αρνήθηκε, με κάθε δυνατή δημοσιότητα, να τον δει. Ο Μπόλτον περιορίστηκε στο να συναντηθεί με τον εξ απορρήτων σύμβουλο του Ερντογάν, Ιμπραχίμ Καλίν, και τους υφυπουργούς εξωτερικών και άμυνας της Τουρκίας.
Ο Ερντογάν πήγε ένα βήμα παραπέρα: εγκάλεσε ανοικτά τον Μπόλτον για τις δηλώσεις του στο Ισραήλ, καθοδόν για την Τουρκία, με τις οποίες ζητούσε η Άγκυρα να δεσμευτεί ότι δεν θα επιτεθεί στους Κούρδους, όταν οι Αμερικάνοι αποχωρήσουν. Ο Ερντογάν δεν άφησε την ευκαιρία που του πρόσφερε ο Μπόλτον να πάει χαμένη. Με την αυτοπεποίθηση ότι η Τουρκία είναι μια μεγάλη πια δύναμη στη Μέση Ανατολή και πως ο ίδιος είναι ο απόλυτος κυρίαρχος της χώρας του, ο Ερντογάν εξέπεμψε ένα ισχυρό μήνυμα τόσο προς το εξωτερικό όσο και προς το εσωτερικό, ενόψει των κρίσιμων δημοτικών εκλογών του Μαρτίου.
Το θέαμα του εξευτελισμένου Μπόλτον είναι αξιοσημείωτο, τόσο λόγω της θέσης όσο και λόγω της ιδιοσυγκρασίας του. Ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας είναι ο στενότερος συνεργάτης του ισχυρότερου ηγέτη του πλανήτη. Σε αντίθεση με τους υπουργούς της κυβέρνησής του, εργάζεται σε διπλανό γραφείο με τον Αμερικάνο πρόεδρο και η επαφή μαζί του είναι τακτικότατη.
Επιπλέον, ο Μπόλτον έχει τη φήμη ενός πραγματικού γερακιού, με ειδικότητα στις επιθέσεις εναντίον του ΟΗΕ, των Δημοκρατικών, του Ιράν και κάθε τι που θεωρεί εχθρικό στις Ηνωμένες Πολιτείες. Μπροστά στον αγριεμένο Ερντογάν, ο Μπόλτον τα μάζεψε και έφυγε για την Ουάσιγκτον χωρίς να κρύβει την αμηχανία του για την απροσδόκητη τροπή του πολυδιαφημισμένου του ταξιδιού στην Τουρκία. Στο μεταξύ, το «χαστούκι» του Ερντογάν έχει γίνει σήμερα πρωτοσέλιδο στις μεγαλύτερες εφημερίδες του κόσμου.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η αμερικανική εξωτερική πολιτική τελεί σε πλήρη σύγχυση. Οι αλλεπάλληλες αντιφατικές δηλώσεις του Προέδρου Τραμπ, η αποχώρηση των σοβαρών στρατηγών από την αμερικανική κυβέρνηση, η προσπάθεια του Μπόλτον και άλλων στελεχών να μετριάσουν κάποιες από τις ακρότητες του Τραμπ, η συνεχιζόμενη αναστολή διαρκείας στη λειτουργία σημαντικών τμημάτων της αμερικανικής κυβέρνησης, λόγω έλλειψης χρηματοδότησης, έχουν δημιουργήσει την εικόνα μιας αποδυναμωμένης Αμερικής που δεν ξέρει τι θέλει.
Η Μέση Ανατολή είναι μια περιοχή που δεν συγχωρεί δισταγμούς, αμφιβολίες και αντιφατικότητες. Η μεσανατολική πραγματικότητα είναι πολύ σκληρή, ακόμα και για την πανίσχυρη Αμερική όταν αυτή δεν έχει σχέδιο. Η απόφαση του Τραμπ για αποχώρηση από τη Συρία μπέρδεψε όλους τους φίλους της Αμερικής στην περιοχή.
Αντιθέτως, ο Ερντογάν αισθάνεται ότι τα χειρότερα της οικονομικής κρίσης του καλοκαιριού τα έχει πίσω του, ότι η συμμαχία με τους εθνικιστές του εξασφαλίζει την εκλογική πλειοψηφία που χρειάζεται για να συνεχίσει να κυβερνά αυτοκρατορικά και ότι η Τουρκία είναι ο μεγάλος τοπικός παίκτης που μπορεί να παρεμβαίνει στο αραβικό κρατικό σύστημα που παραπαίει για να εξασφαλίζει τα συμφέροντα της στα νότια σύνορά της.
Ο κίνδυνος για μας είναι η αποθράσυνση του Τούρκου ηγέτη, καθώς η Ευρώπη συνεχίζει να ομφαλοσκοπεί και οι Ηνωμένες Πολιτείες τελούν σε διαδικασία στρατηγικής αποδρομής από τη Μέση Ανατολή και τη Μεσόγειο.