27.3.2019
Ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, αποφάσισε να κάνει ένα μεγάλο δώρο στον φίλο του, τον πρωθυπουργό του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου. Το δώρο αφορά την αναγνώριση από τις ΗΠΑ της κυριαρχίας του Ισραήλ στα υψώματα του Γκολάν, της περιοχής που κατέλαβε το Ισραήλ από τη Συρία κατά τον πόλεμο των έξι ημερών το 1967.
Η εν λόγω περιοχή δεν ξεπερνά σε έκταση τα 1500 τετραγωνικά χιλιόμετρα και διαθέτει περιορισμένους πλουτοπαραγωγικούς πόρους. Στο παρελθόν, η περιοχή είχε μεγάλη γεωστρατηγική σημασία, εξαιτίας της υψομετρικής της διαφοράς, και ο έλεγχός της έδινε το πλεονέκτημα σε αυτόν που την κατείχε στο κρίσιμο τετραεθνές σημείο μεταξύ Λιβάνου, Συρίας, Ιορδανίας και Ισραήλ.
Στο παρελθόν, ο έλεγχος των υψωμάτων του Γκολάν από το Ισραήλ αποτελούσε απειλή για τη συριακή πρωτεύουσα, Δαμασκό, η οποία απέχει μερικές δεκάδες χιλιόμετρα στα βορειοανατολικά και χαμηλότερα. Ουσιαστικά, χωρίς το Γκολάν, η Συρία, η οποία στο παρελθόν υπήρξε η πιο αδιάλλακτη αραβική χώρα εναντίον του Ισραήλ, δεν μπορούσε να επιτεθεί. Σήμερα, με την ανάπτυξη της στρατιωτικής τεχνολογίας και των πυραύλων, η γεω-στρατηγική αξία των υψωμάτων έχει αισθητά μειωθεί.
Στο παρελθόν είχαν υπάρξει σκέψεις για επιστροφή της περιοχής στη Συρία, σε αντάλλαγμα της υπογραφής μιας συνθήκης ειρήνης με το Ισραήλ. Οι σκέψεις δεν προχώρησαν για μια σειρά από λόγους. Η δυσπιστία μεταξύ των δυο πλευρών ήταν μεγάλη, το Ισραήλ ήθελε να κρατήσει την παράκτια ζώνη στη λίμνη Τιβεριάδα, που αποτελεί την κύρια πηγή ύδρευσής του και, βέβαια, ο εποικισμός της περιοχής από Ισραηλινούς έχει καταστήσει το ζήτημα της μη επιστροφής πολιτικά ευαίσθητο και, σίγουρα, προσοδοφόρο για την ισραηλινή δεξιά. Στο μεταξύ, η έναρξη του συριακού εμφυλίου ανέστειλε την οποιαδήποτε πίεση προς το Ισραήλ να αναγνωρίσει τη συριακή κυριαρχία της περιοχής.
Η συμπάθεια του Τραμπ για τον Νετανιάχου είναι γνωστή. Τα δώρα του πολλά: η μεταφορά της αμερικανικής πρεσβείας στην Ιερουσαλήμ, η επιβολή κυρώσεων στο Ιράν, η διακοπή της χρηματοδότησης μιας σειράς προγραμμάτων στήριξης των Παλαιστινίων κ.ο.κ. Η στόχευση του Τραμπ είναι ξεκάθαρη: ο προσεταιρισμός της εβραϊκής ψήφου και χρηματοδότησης, που παραδοσιακά ευνοούσαν τους Δημοκρατικούς, ενόψει των κρίσιμων προεδρικών εκλογών του 2020.
Ταυτόχρονα, ο Νετανιάχου αντιμετωπίζει κρίσιμες εκλογές στις 9 Απριλίου, τις οποίες ο ίδιος προκήρυξε πρόωρα. Αν και ο Νετανιάχου δικαιολογείται να επαίρεται για τη μεγάλη οικονομική ανάπτυξη της χώρας του τα τελευταία χρόνια αλλά και για μια σειρά από διπλωματικές επιτυχίες, που έχουν βγάλει το Ισραήλ από την προηγούμενη απομόνωση και το έχουν καταστήσει επίκεντρο ενός φιλοδυτικού μετώπου με τη συμμετοχή των αραβικών υπερδυνάμεων της Αιγύπτου και της Σαουδικής Αραβίας, κινδυνεύει από τις ποινικές διώξεις εναντίον του αλλά και την κούραση των μετριοπαθών ψηφοφόρων από την πολυετή πρωθυπουργία του.
Όμως, το ζήτημα της κυριαρχίας στα υψώματα του Γκολάν δεν είναι απλή υπόθεση. Η προσάρτησή τους στο Ισραήλ παραβιάζει το διεθνές δίκαιο, ανοίγει την πόρτα στον διαμελισμό της Συρίας και δημιουργεί ένα πολύ επικίνδυνο προηγούμενο. Η ευλογία των ΗΠΑ στην απόφαση αυτή λειτουργεί αποσταθεροποιητικά. Πως οι ΗΠΑ θα εγκαλούν τη Ρωσία για τον διαμελισμό της Ουκρανίας και της Γεωργίας όταν οι ίδιες συμφωνούν με τον διαμελισμό της Συρίας; Για την Ελλάδα η καταδίκη μιας τέτοιας απόφασης, παρά τη στρατηγική συνεργασία με τις ΗΠΑ και με το Ισραήλ, είναι μονόδρομος. Η υπεράσπιση της διεθνούς νομιμότητας είναι όρος επιβίωσης του κυπριακού αλλά και του ευρύτερου ελληνισμού.