1.4.2018
Ο Ταγίπ Ερντογάν μόλις ξεπέρασε τον Μουσταφά Κεμάλ, τον ιδρυτή της Τουρκικής Δημοκρατίας, σε χρόνο παραμονής στην εξουσία. Ο Ερντογάν διεκδικεί για τον εαυτό του έναν ρόλο πέραν από αυτόν του Ατατούρκ, δηλαδή του πατέρα και προστάτη των Τούρκων, ως του χαλίφη δηλαδή του ηγέτη όλου του σουνιτικού Ισλάμ. Στο μεταξύ, έχει αντικαταστήσει την κεμαλική ιδεολογία, που ήταν κοσμική και δυτικόστροφη, με έναν ισλαμικό εθνικισμό που στέκεται επικριτικά απέναντι στον «δυτικό ιμπεριαλισμό» και θέλει να προβάλει την Τουρκία ως προστάτιδα των απανταχού καταπιεσμένων μουσουλμάνων, ιδίως στη Μέση Ανατολή.
Ο αντιδυτικισμός και ο εθνικισμός του έχουν ενισχυθεί από τη συμμαχία του με το MHP των γκρίζων λύκων αλλά και από την ανάγκη του να περιχαρακώσει το εσωτερικό του ακροατήριο ενόψει των κρίσιμων τριπλών εκλογικών αναμετρήσεων του 2019 για την εκλογή δημάρχων, βουλευτών και πρόεδρου. Η Τουρκία παραμένει εξαιρετικά πολωμένη αλλά ο Ερντογάν δεν ενδιαφέρεται για την Τουρκία που τον μισεί όσο αυτή που τον στηρίζει είναι πλειοψηφική έστω και κατ’ ελάχιστο.
Η ροπή του για μια πιο δυναμική εξωτερική πολιτική έχει ενισχυθεί από την οικονομική ανάπτυξη της Τουρκίας την τελευταία δεκαπενταετία, την ώρα που οι περισσότεροι γείτονες της έχουν υποστεί καθίζηση. Για πρώτη φορά στην ιστορία της, η Τουρκία διαθέτει αναπτυξιακή βοήθεια προς τρίτες χώρες, έχει τριπλασιάσει τις πρεσβείες της στην Αφρική, περηφανεύεται για το γεγονός ότι οι Τουρκικές Αερογραμμές πετούν σε περισσότερες χώρες του κόσμου από οποιαδήποτε άλλη εταιρία, οι τουρκικές τηλεοπτικές σειρές είναι δημοφιλείς σε όλον τον τρίτο κόσμο και τα τουρκικά ινστιτούτα και σχολεία επεκτείνονται από τα Βαλκάνια ως την Κεντρική Ασία.
Αιχμή του δόρατος της εικόνας της Τουρκίας στο εξωτερικό είναι ο ίδιος ο Τούρκος Πρόεδρος. Δεν περνάει μέρα που ο Ερντογάν να μην προκαλέσει, καταγγέλλοντας πότε την Ελλάδα, πότε την Ευρώπη, πότε την Αμερική και πότε το Ισραήλ. Η επιθετικότητα των δηλώσεων του αποκαλύπτουν έναν διαταραγμένο ψυχισμό. Όμως θα ήταν λάθος να μην ερμηνευθούν πολιτικά. Ο Ερντογάν ανακατεύει παλιές φοβίες, όπως κατεξοχήν αποτελεί μια κουρδική απόσχιση, με νεο-οθωμανικές φιλοδοξίες για να συγκαθορίσει τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο.
Ήδη ετοιμάζεται να υποδεχτεί τον Ρώσο Πρόεδρο Πούτιν για να θεμελιώσει το πρώτο πυρηνικό εργοστάσιο της Τουρκίας στο Ακογιού, αξίας 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Στη συνέχεια, σε μια ακόμα πράξη αναίδειας προς τη Δύση, θα φιλοξενήσει την τριμερή συνάντηση κορυφής Τουρκίας, Ρωσίας και Ιράν για τη Συρία. Όσο η πολιτική του δεν έχει κόστος, όσο δηλαδή η Δύση φοβάται μην «χάσει την Τουρκία», τόσο ο Ερντογάν θα επιμείνει. Έτσι, όμως, οι μόνοι ανασχετικοί παράγοντες που απομένουν είναι οι όποιες αντιφάσεις της πολιτικής του, ιδίως αν αυτή τελματωθεί στον συριακό βούρκο, και το όποιο ενδεχόμενο, μικρό προς το παρόν, μιας οικονομικής κρίσης.