11.1.2019
Η επίσκεψη της Άνγκελα Μέρκελ στην Αθήνα είναι σημαντική και χρήσιμη. Η Μέρκελ παραμένει η ισχυρότερη Ευρωπαία πολιτικός και έχει επενδύσει σημαντικό προσωπικό πολιτικό κεφάλαιο στη διάσωση της Ελλάδας. Παραμένει αφοσιωμένη στο όραμα της ευρωπαϊκής ενοποίησης και η αποχώρησή της από τη γερμανική πολιτική σκηνή βλάπτει την ευρωπαϊκή ιδέα.
Στο παρελθόν, είχε δαιμονοποιηθεί από τις ίδιες πολιτικές δυνάμεις που σήμερα την αγιοποιούν. Όμως, η Μέρκελ δεν είναι ούτε δαίμονας ούτε σατανάς. Είναι μια πετυχημένη Γερμανίδα πολιτικός. Δυστυχώς, στην Ελλάδα η συζήτηση περί των εξωτερικών μας σχέσεων παλινδρομεί ανάμεσα σε δυο άκρα: στο ένα είναι αυτοί που πιστεύουν ότι για όλα φταίνε οι ξένοι και στο άλλο αυτοί που πιστεύουν ότι τα προβλήματά μας θα τα λύσουν οι ξένοι. Και οι δυο θέσεις στερούνται ορθολογικής και ψύχραιμης ανάγνωσης της διεθνούς πολιτικής πραγματικότητας. Η αλήθεια είναι ότι αν τα ελληνικά συμφέροντα δεν τα υπερασπιστούμε εμείς οι ίδιοι κανείς άλλος δεν θα το κάνει για μας.
Τούτων δοθέντων είναι ανάγκη να ειπωθούν επιτέλους μερικές αλήθειες και να βρει η ελληνική ηγεσία το σθένος να τις υπερασπισθεί διεθνώς, όχι συγκρουσιακά αλλά κατανοώντας το ευρύτερο πρόβλημα, χτίζοντας συμμαχίες και προσθέτοντας το ειδικό της βάρος στη σωστή κατεύθυνση.
Η αρχιτεκτονική του ευρώ πάσχει. Από τον τρόπο που το ευρώ λειτουργεί σήμερα ωφελείται η Γερμανία και βλάπτεται ο ευρωπαϊκός νότος. Στη θέση της σύγκλισης της περιφέρειας με το κέντρο και της χαλιναγώγησης της Γερμανίας, που αποτέλεσαν τους δυο βασικούς πυλώνες της ευρωπαϊκής ιδέας μεταπολεμικά, έχουμε σήμερα την απόκλιση βορρά-νότου και την υπερ-ενίσχυση της Γερμανίας. Είναι προφανές πως η σημερινή πορεία δεν μπορεί να συνεχιστεί επ’ αόριστον. Η Ιταλία ήδη αντιδρά.
Παρόλα αυτά, η Γερμανία συνεχίζει στενόμυαλα και στενόκαρδα να ανθίσταται στην ενίσχυση της ευρωζώνης από φόβο μην αναγκαστεί να πληρώσει για τον νότο. Ακόμα και μικρά αλλά σημαντικά βήματα, όπως η τραπεζική ένωση, που δεν έχουν άμεσο οικονομικό κόστος και θα μπορούσαν να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα μονομιάς, καθυστερούν.
Στην περίπτωση της Ελλάδας τα δάνεια της διάσωσης δεν επαρκούν. Χρειάζεται και ένα γενναίο επενδυτικό πρόγραμμα που θα τη βγάλει από την τρέχουσα επενδυτική άπνοια, θα προκαλέσει ένα αναπτυξιακό σοκ και θα καταστήσει, διά της ανάπτυξης και όχι μόνο της δημοσιονομικής σύσφιξης, το δημόσιο χρέος βιώσιμο.
Άλλωστε, η ισχύς έχει και ευθύνες. Ευθύνη του ισχυρού είναι να είναι γενναιόδωρος, και για το δικό του καλό. Αυτό έκαναν οι Αμερικάνοι με το Σχέδιο Μάρσαλ μεταπολεμικά κι αυτό θα έπρεπε να κάνουν και οι Γερμανοί με εμάς σήμερα.
Φυσικά, προϋπόθεση για να τους πείσουμε είναι να εκπέμψουμε εμείς οι ίδιοι ένα μήνυμα εμπιστοσύνης στις αναπτυξιακές μας δυνατότητες. Πρώτο βήμα σε αυτή την κατεύθυνση είναι η διαφύλαξη της πολιτικής σταθερότητας και δεύτερο η απαρέγκλιτη προσήλωση στις μεταρρυθμίσεις και τη μακροπρόθεσμη δημοσιονομική εξυγίανση. Το ελληνικό πρόβλημα είναι πολύ μεγάλο και για να λυθεί χρειάζεται, πέρα από τον αγώνα των Ελλήνων, τη συμπαράσταση των Γερμανών.