Την περασμένη Τρίτη πέθανε ο Μίλαν Κούντερα, ένας σπουδαίος Τσέχος συγγραφέας με δυσανάλογο ρόλο στο δράμα της Ανατολικής Ευρώπης και την υποδούλωσή της στον σοβιετικό ολοκληρωτισμό, από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ως το 1989.
Έχουν γραφτεί πολλά για τη ζωή και το έργο του. Για μένα, αξιοσημείωτη είναι η τεράστια πολιτική επίδραση που αυτό είχε.
Ο Κούντερα, μαζί με 3-4 άλλους ταλαντούχους συγγραφείς από την Τσεχία και την Πολωνία, προώθησαν και, εν τέλει, επέβαλαν την ιδέα της “Κεντρικής Ευρώπης”, προκειμένου να διαφοροποιήσουν τις χώρες τους από τη ρωσοκρατούμενη Ανατολική Ευρώπη και να υπογραμμίσουν την ευρωπαϊκότητά τους και την άμεση σύνδεσή τους με τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης.
Το αφήγημά τους έγινε με ενθουσιασμό δεκτό από τις πολιτικές ελίτ της Δύσης, μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου, και διευκόλυνε τη γρήγορη ενσωμάτωση των χωρών αυτών στο ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ήταν μια από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις όπου η λογοτεχνία δεν εμπνέεται από την πολιτική αλλά είναι αυτή που την εμπνέει και την καθοδηγεί. Έμμεσα αλλά καθοριστικά.
Η ειρωνία είναι ότι κάποιες από τις σημερινές ελίτ των πρώην Ανατολικοευρωπαϊκών χωρών κάνουν ότι μπορούν για να υπογραμμίσουν την ανατολικοευρωπαϊκότητά τους και τη διαφορετικότητά τους από τις χώρες και τις φιλελεύθερες αξίες της Δυτικής Ευρώπης, ενάντια σε ότι προσπάθησε ο προικισμένος Κούντερα και οι ταλαντούχοι συνοδοιπόροι του…
