30.8.2018
Πριν από λίγες μέρες πέθανε ο Κώστας Κονδύλης, ένας μεγάλος αρχιτέκτονας και ένας σημαντικός Έλληνας της διασποράς. Ο Κονδύλης είχε γεννηθεί στο Μπουρούντι από Έλληνες γονείς και εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη το 1967, πρώτα ως μεταπτυχιακός φοιτητής στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια και έπειτα ως συνεργάτης σε μερικά από τα μεγαλύτερα αρχιτεκτονικά γραφεία της αμερικανικής μεγαλούπολης.
Από τη δεκαετία του 1980 έζησε από κοντά την αναγέννηση της Νέας Υόρκης, ως παγκόσμιας πρωτεύουσας του καπιταλισμού, μετά την αποβιομηχάνιση και την παρακμή της δεκαετίας του 1970. Κανένας άλλος αρχιτέκτονας δεν έχτισε τόσα πολλά κτίρια και δεν έβαλε τόσο έντονα τη σφραγίδα του στο αστικό τοπίο του Μανχάταν όσο ο Κονδύλης. Υπήρξε ο εκλεκτός των μεγάλων κατασκευαστών, ιδίως του Ντόναλντ Τραμπ, του νυν Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, για τον οποίο έχτισε πολλούς ουρανοξύστες.
Ο Κονδύλης δεν συμπεριλαμβάνεται στους αρχιτέκτονες-σταρ του καιρού μας, όπως, για παράδειγμα, ο Σερ Νόρμαν Φόστερ, ο Σαντιάγκο Καλατράβα, ο Ρέντσο Πιάνο, η Ζάχα Χαντίντ, ο Φρανκ Γκέρυ ή ο ΙΜ Πέι. Αρκετοί κριτικοί προσπερνούν τη δουλειά του ως κοινότυπη και εμπορική. Ωστόσο, άλλοι, όπως οι New York Times αναγνωρίζουν την υψηλή αξία του έργου και, κυρίως, τη λειτουργικότητά του. Υπό μια έννοια, ο Κονδύλης υπήρξε ο πιο διάσημος από τους λιγότερο διάσημους αρχιτέκτονες του καιρού μας.
Πάρα πολλά από τα κτίρια των σύγχρονων αστέρων της αρχιτεκτονικής υπηρετούν περισσότερο τον παθολογικό ναρκισσισμό των δημιουργών τους. Αποτελούν εμβληματικές αλλά αυθάδεις δηλώσεις εκτός τόπου και χρόνου που λίγο λαμβάνουν υπόψη τον ίδιο τον σκοπό και τη λειτουργία του κτιρίου και της θέσης του στο ευρύτερο οικοσύστημά του. Ο Κονδύλης είχε άποψη αλλά δεν επέβαλε τον αφύσικο μοντερνισμό ή τον μετα-μοντερνικό αχταρμά στους χρήστες των κτιρίων του. Ήξερε τι ήθελε ο κατασκευαστής αλλά και ο αγοραστής και δημιούργησε ευφάνταστους, λειτουργικούς και, υπό αυτή την έννοια, ανθρώπινους ουρανοξύστες.
Το γεγονός ότι ένας Έλληνας αναδείχτηκε στον πιο εμπορικό αρχιτέκτονα στη Νέα Υόρκη, την πόλη που οδηγεί τις παγκόσμιες εξελίξεις, έχει από μόνο του την ιδιαίτερη αξία του. Ο ελληνισμός δεν μπορεί παρά να αισθάνεται υπερηφάνεια για τις επιτυχίες των παιδιών του, των διεθνών Ελλήνων που διαπρέπουν στο αδυσώπητο διεθνή ανταγωνισμό. Η πατρίδα μας έχει πολλά να κερδίσει από το παράδειγμά τους. Μια μικρή αρχή μπορεί να γίνει τιμώντας το έργο τους. Ως προς τον Κονδύλη, ας δούμε ποια από τις πολλές αρχιτεκτονικές μας σχολές θα πάρει την πρωτοβουλία, εκτός κι αν και γι’ αυτές ο Κονδύλης ήταν πολύ εμπορικός και καπιταλιστικός ή απλά πολύ πετυχημένος για τα δεδομένα τους…