29.1.2019
Η αντίδραση της ρωσικής ηγεσίας στη Συμφωνία των Πρεσπών και στην ενταξιακή προοπτική της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ κινήθηκε σε ασυνήθιστα υψηλούς τόνους. Πολλοί ήταν αυτοί, στην περιοχή αλλά και στη Δύση, που παραξενεύτηκαν, γιατί οι περισσότερες χώρες της Βαλκανικής είναι ήδη μέλη του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο κύριος όγκος του εμπορίου και των ξένων επενδύσεων διεξάγεται και προέρχεται από την Ε.Ε. Η συντριπτική πλειοψηφία όλων των βαλκανικών λαών επιθυμεί και προσβλέπει στην πλήρη ευρωπαϊκή ενσωμάτωση και στο πολιτικό και οικονομικό μοντέλο που πρεσβεύει η Ε.Ε.
Η έντονη ρωσική αντίδραση υποκρύπτει τις αναβαθμισμένες φιλοδοξίες της Μόσχας αλλά και το στρατηγικό κενό που επέτρεψαν οι Βρυξέλλες να αναπτυχθεί στην περιοχή. Η δυτική επιτυχία της πρόσφατης προσέγγισης Αθήνας-Σκοπίων δεν είναι αρκετή για να καλύψει το κενό αυτό. Η Βαλκανική μαστίζεται και παραμένει εγκλωβισμένη στις πληγές της μετάβασης από τον κομουνισμό, κατά την καταστροφική δεκαετία του 1990.
Όπως θα έλεγε και ο έμπειρος Αλβανός πολιτικός αναλυτής, Ρέμζι Λάνα, τα Βαλκάνια μετέβησαν από ένα καταπιεστικό σε ένα καταθλιπτικό καθεστώς. 40% όσων γεννήθηκαν στη Βοσνία και 25% όσων γεννήθηκαν στην Αλβανία και την ΠΓΔΜ ζουν στο εξωτερικό. Στη Βουλγαρία είναι ζήτημα αν οι γεννήσεις φθάσουν τις 55 χιλιάδες φέτος και η χώρα αιμορραγεί πληθυσμιακά από το 1989 διαρκώς, ενώ η φυσική μείωση, δηλαδή η διαφορά γεννήσεων με θανάτους, είναι 50 χιλιάδες ετησίως.
Η δυτική στρατηγική θα κριθεί εκεί όπου πάντα βρίσκονταν το κλειδί της βαλκανικής σταθερότητας (ή αστάθειας), δηλαδή στο Βελιγράδι. Το ζήτημα στα (δυτικά) Βαλκάνια αφορά κατεξοχήν τις σχέσεις Σέρβων και Αλβανών και Σέρβων και Βόσνιων (Μουσουλμάνων) και Κροατών, δηλαδή το Κόσοβο και τη Βοσνία.
Ο Πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, μετέβη στο Βελιγράδι την περασμένη εβδομάδα, σε μια επίσκεψη γεμάτη συμβολισμούς και μεγαλοπρέπεια. Η Ρωσία δεν αντιλαμβάνεται πια τον ρόλο της απλά ως «ταραξία» της δυτικής τάξης πραγμάτων στην περιοχή. Η φιλοδοξία της είναι να είναι αυτή, σε συνεργασία ενδεχομένως με την Τουρκία, που θα προωθήσει λύσεις στη σημερινή στασιμότητα, συμπεριλαμβανομένης της προσέγγισης Σέρβων και Αλβανών. Στην προσπάθειά της αυτή δεν δεσμεύεται από τη δυτική «αρτηριοσκλήρωση» στη μη αλλαγή συνόρων.
Όσο η Ευρώπη ομφαλοσκοπεί και βραδυπορεί τόσο θα αυξάνεται ο χώρος για την παρέμβαση της Ρωσίας στην περιοχή. Άλλωστε, οι περισσότεροι λαοί της περιοχής είναι απογοητευμένοι από τη μέχρι τώρα πορεία τους αλλά και από τον υποκριτικό ευρω-φανατισμό των απαξιωμένων ελίτ που τους κυβέρνησαν όλα αυτά τα χρόνια. Κάτω από την επιφάνεια της σημερινής στασιμότητας, το καζάνι βράζει. Ακόμα και η «επιτυχία» της επικύρωσης της Συμφωνίας των Πρεσπών αφήνει πίσω της μια πικρή γεύση ανοίκειας συναλλαγής και μιας απογοήτευσης, που δεν συνάδει με τους πανηγυρισμούς των διεθνών ΜΜΕ και των εκατέρωθεν ηγεσιών, και χρήζει διαχείρισης. Στο μεταξύ, οι συνεχείς διαδηλώσεις εναντίον του Αλεξάντερ Βούτσιτς στη Σερβία, η χρόνια πολιτική και πολιτειακή κρίση στην ΠΓΔΜ, οι εσωτερικές αναταράξεις στην Αλβανία είναι ενδεικτικές των εντάσεων στην περιοχή.
Το βέβαιο είναι ότι οι τεκτονικές πλάκες της Βαλκανικής ενεργοποιούνται, χωρίς κάνεις να μπορεί να προβλέψει προς τα που θα κινηθούν.