Συνέντευξη στην Valérie de Graffenried, κατόπιν ενεργειών του Γ.Δ.Δ. Γενεύης
Στις 14 Ιουνίου, το ναυάγιο στα ανοικτά των ακτών της Πύλου, ενός αλιευτικού σκάφους που έφευγε από τη Λιβύη οδήγησε στο θάνατο σχεδόν 500 μετανάστες. Ο Δημήτρης Καιρίδης, ο καινούριος Έλληνας υπουργός Μετανάστευσης, ανέλαβε τα καθήκοντά του λίγο αργότερα. Αυτές τις ημέρες βρίσκεται στη Γενεύη για να συμμετάσχει στο Παγκόσμιο Φόρουμ για τους Πρόσφυγες (13-15 Δεκεμβρίου). Από τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους έως τις αρχές Νοεμβρίου, περισσότεροι από 38.448 μετανάστες έφτασαν στην Ελλάδα, έναντι 18.700 για ολόκληρο το 2022.
-Από την τραγωδία της 14ης Ιουνίου, οι Ελληνικές Αρχές και ο Frontex, ο ευρωπαϊκός οργανισμός επιτήρησης των συνόρων, ποιούν τη νήσσαν. Δεν πρέπει να παραδεχτείτε κάποια ευθύνη για αυτό που συνέβη;
-Δεν συμφωνώ. Έχουμε στενή συνεργασία με τον Frontex και όλα τα άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Ο Frontex και η Υπηρεσία Ασύλου της ΕΕ ενίσχυσαν την παρουσία τους στην Ελλάδα και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αύξησε τη χρηματοδότησή της. Η αλήθεια είναι ότι ορισμένοι προσπάθησαν να χρησιμοποιήσουν αυτήν την τραγωδία για να επιτεθούν τόσο στην Ελλάδα όσο και στον Frontex, επειδή αντιτίθενται στην επιτήρηση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ και πιστεύουν σε μια πολιτική ανοιχτών συνόρων. Όσον αφορά στην έρευνα για το ναυάγιο, βρίσκεται σε εξέλιξη σε δικαστικό επίπεδο και από τον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή. Για κάποιους, μπορεί να είναι πολιτικά σκόπιμο να βγάζουν ετυμηγορίες εκ των προτέρων, αλλά δεν είναι σωστό.
-Υπερκορεσμένα κέντρα μεταναστών, απάνθρωπες πρακτικές σύμφωνα με ειδικούς του ΟΗΕ, παράνομες απωθήσεις προς την Τουρκία: η Ελλάδα βρίσκεται στο στόχαστρο τακτικά. Τι απαντάτε σε αυτές τις επιθέσεις;
-Υπάρχει ένα οικοσύστημα επικριτών, που αποτελείται κυρίως από ακτιβιστές και από ορισμένα μέσα ενημέρωσης. Άλλοι είναι καλοπροαίρετοι, άλλοι εξυπηρετούν τα δικά τους πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα. Σε αντίθεση με ό,τι ισχυρίζεστε, συνεργαζόμαστε στενά με την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες και τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, τα όργανα των Ηνωμένων Εθνών που είναι αρμόδια για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες. Και αυτός είναι ο λόγος που βρίσκομαι αυτήν τη στιγμή στη Γενεύη για να συμμετάσχω στο σχετικό Φόρουμ. Είμαστε περήφανοι για το σύστημα υποδοχής και ασύλου μας. Μπορέσαμε να διαχειρισθούμε τις εισερχόμενες ροές αιτούντων άσυλο με ασφάλεια για τους ίδιους και για τις τοπικές κοινότητες, σε αντίθεση με τις σκηνές αταξίας που παρατηρούνται αλλού στην Ευρώπη. Δεν υπάρχουν παράνομες απωθήσεις και τυχόν ισχυρισμοί για απωθήσεις διερευνώνται ανεξάρτητα, όπως θα έπρεπε. Όμως, η διασφάλιση των συνόρων σημαίνει να τα φυλάμε με επάρκεια και με ανθρώπινο τρόπο, με σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή και το διεθνές δίκαιο.
-Άρα απορρίπτετε κάθε κριτική και δεν παραδέχεστε κανένα λάθος; Επιμένω: η Ύπατη Αρμοστεία ανέφερε απειλές, βία και ταπεινώσεις.
-Κοιτάξτε, υπάρχουν πάντα περιθώρια για βελτιώσεις. Και ακούμε πολύ προσεκτικά κάθε κριτική, ειδικά αυτή της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Διατηρούμε όμως το δικαίωμα να απαντήσουμε. Με όλες τις απαραίτητες πληροφορίες, στοιχεία και επιχειρήματα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Ελλάδα αποτελεί μια μεγάλη επιτυχία της ΕΕ όσον αφορά στη μεταχείριση των αιτούντων άσυλο. Η βελτίωση μεταξύ 2019 και σήμερα είναι πραγματική, απτή και εντυπωσιακή. Και έτσι το προσλαμβάνουν και στις Βρυξέλλες, οι οποίες χρηματοδότησαν ένα μεγάλο μέρος αυτής της προσπάθειας βελτίωσης. Προφανώς, παραμένουμε αντίθετοι στην παράνομη μετανάστευση και το παράνομο λαθρεμπόριο. Δεν είμαστε υπέρ του ανοίγματος των συνόρων, όπως και η συντριπτική πλειοψηφία του ευρωπαϊκού εκλογικού σώματος. Αλλά δεσμευόμαστε να σώσουμε όλες τις ζωές που βρίσκονται σε κίνδυνο και να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε για να αποφύγουμε μιαν άλλην τραγωδία όπως αυτή της Πύλου. Δεν είναι λέξεις κενές περιεχομένου: από το 2012, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν διασωθεί στην θάλασσα από την Ελληνική Ακτοφυλακή. Με καταβολή σημαντικής προσπάθειας, χρόνου και χρήματος, και παρ’ όλους τους κινδύνους. Και, ναι, είμαστε περήφανοι για αυτό το ανθρωπιστικό ρεκόρ που ορισμένα διεθνή μέσα και πολλοί ακτιβιστές επιλέγουν να αγνοήσουν.
-Η ΕΕ και η Τουρκία συνήψαν συμφωνία για τη μετανάστευση το 2016. Όμως, στα τέλη Φεβρουαρίου 2020, ο Τούρκος πρόεδρος άφησε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους να περάσουν από τη χώρα του προς την Ευρώπη. Είναι ακόμα χρήσιμη αυτή η συμφωνία;
-Είμαστε σε στενή επαφή με την Τουρκία για να ξαναρχίσουμε τη συνεργασία μας, όπως είχε προγραμματιστεί στη συμφωνία του 2016, με την υποστήριξη μάλιστα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η πρόσφατη επίσκεψη του Προέδρου Ερντοάν στην Αθήνα στέφθηκε με επιτυχία. Αλλά είναι σαφές ότι περιμένουμε περισσότερα από τους Τούρκους γείτονές μας, καθώς η Τουρκία είναι σημαντικός κόμβος παράνομης μετανάστευσης και παράνομης διακίνησης μεταναστών στην Ευρώπη. Και οι δύο πλευρές συμφωνούν ότι με τη συνεργασία μπορούμε να επιτύχουμε καλύτερα αποτελέσματα για την Ελλάδα, την Τουρκία και την Ευρώπη.
-Η Ελλάδα, τον Αύγουστο του 2021, κατασκεύασε ένα τείχος 40 χλμ. Και θέλετε να το επεκτείνετε. Είναι αυτή η ιδανική λύση για να αποτρέψει την άφιξη των μεταναστών;
-Τα τείχη αποτελούν και πρέπει να αποτελούν μόνο μία συνιστώσα μιας ευρύτερης στρατηγικής. Ανησυχούμε ιδιαίτερα για τα θαλάσσια σύνορά μας με την Τουρκία, τα οποία εκτείνονται για περισσότερα από 1.000 μίλια. Αλλά πρέπει επίσης να κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να προστατεύσουμε και τα χερσαία σύνορα. Η Ελλάδα είναι το μόνο μέλος Σένγκεν στην περιοχή και έχουμε ευθύνη, προς το συμφέρον της Συνθήκης Σένγκεν, να είμαστε επιμελείς ως προς αυτό.
-Ένα Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο θα πρέπει σύντομα να εγκριθεί σε επίπεδο ΕΕ. Αλλά διχάζει…
-Θα πρέπει τελικά να εγκριθεί, μετά την πρόσφατη συμφωνία της γερμανικής και της ιταλικής κυβέρνησης, οι οποίες, προερχόμενες από αντίθετα άκρα του πολιτικού φάσματος, συνειδητοποίησαν την ανάγκη για συμβιβασμό. Δεν είναι ιδανικό, αλλά είναι ένα μεγάλο βήμα πρόσθες. Η Ελλάδα πάντα υποστήριζε τις ευρωπαϊκές λύσεις στο κοινό πρόβλημα της παράτυπης μετανάστευσης. Αν και έχουμε κάποιες επιφυλάξεις, συμφωνούμε με την καθιέρωση της υποχρεωτικής αλληλεγγύης στη διαχείριση κρίσεων και ροών.
-Είναι πράγματι η Ευρώπη ικανή να εφαρμόσει μια κοινή πολιτική ασύλου; Εξακολουθείτε να πιστεύετε στην αλληλεγγύη;
-Είναι μια προσπάθεια και όσο μεγαλύτερη είναι, τόσο το καλύτερο. Αλλά χρειάζεται επιμονή. Και η τοξικότητα της τρέχουσας συζήτησης δεν βοηθά. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι ρεαλιστικές λύσεις και όχι φωνές, συνθήματα και υποκρισία. Πιστεύω ακράδαντα ότι μπορούμε να λύσουμε το πρόβλημα της παράτυπης μετανάστευσης νόμιμα και σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα και αξίες. Αυτή είναι η πρόκληση που αντιμετωπίζουμε μεταξύ ακροδεξιών και ακροαριστερών εξτρεμιστών.