31.1.2019
Συμπληρώνονται σήμερα 23 χρόνια από την κορύφωση της ελληνο-τουρκικής κρίσης στις δυο βραχονησίδες των Ιμίων, ανατολικά της Καλύμνου, τα ξημερώματα της 31ης Ιανουαρίου 1996. Σήμερα θα καταγράψουμε το πως η κρίση κλιμακώθηκε. Αύριο θα αναλύσουμε τα αίτια, τα συμπεράσματα και την κληρονομιά που άφησε η κρίση για την Ελλάδα και τις ελληνο-τουρκικές σχέσεις.
Ανήμερα των Χριστουγέννων, στις 25 Δεκεμβρίου 1995, το τουρκικό φορτηγό πλοίο «Figen Akat» προσάραξε στην ανατολική Ίμια. Ο Τούρκος πλοίαρχος αρνήθηκε τη βοήθεια του λιμεναρχείου Καλύμνου. Τελικά, στις 28 Δεκεμβρίου, το πλοίο αποκολλήθηκε με τη βοήθεια δυο ελληνικών ρυμουλκών. Στις 29 Δεκεμβρίου το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών απέστειλε ρηματική διακοίνωση με τα τουρκικά επιχειρήματα αμφισβήτησης της ελληνικής κυριαρχίας στην περιοχή.
Το θέμα θα είχε μείνει εκεί χωρίς κανείς από το ευρύτερο κοινό να μάθαινε την ύπαρξη των Ιμίων, αν κάποιος Έλληνας αξιωματούχος δεν διέρρεε στον νεαρό τότε ρεπόρτερ του ελληνικού τηλεοπτικού σταθμού Ant1, Αντώνη Φουρλή, την αλληλογραφία μεταξύ ελληνικού και τουρκικού υπουργείου εξωτερικών.
Άλλωστε, δεν ήταν η πρώτη φορά που συνέβαινε ένα ναυτικό ατύχημα στο ανατολικό Αιγαίο και η Τουρκία αμφισβητούσε το δικαίωμα της Ελλάδας στην «έρευνα και διάσωση». Όλα έδειχναν ότι επρόκειτο για κάτι συνηθισμένο και η ρηματική διακοίνωση είχε μάλλον γραφεί από την τουρκική γραφειοκρατία, με αυτοματοποιημένο τρόπο, χωρίς απαραίτητα την εμπλοκή της τουρκικής πολιτικής ηγεσίας. Το ίδιο βράδυ της διαρροής, στις 24 Ιανουαρίου 1996, έναν ολόκληρο μήνα μετά το περιστατικό, ο Φουρλής παρουσίασε τις τουρκικές αξιώσεις στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του Ant1. Ο σταθμός θα συνέχιζε να υπερ-προβάλει το θέμα όλες τις επόμενες μέρες.
Την επόμενη μέρα, 25 Ιανουαρίου, ο δήμαρχος Καλύμνου, μαζί με μερικούς κατοίκους και έναν ιερέα, πήγαν στα Ίμια και ύψωσαν την ελληνική σημαία. Ο δημοσιογράφος Αργύρης Ντινόπουλος ανέλαβε να μεταβεί εκεί και να καλύψει το γεγονός για τον Ant1. Οι φωτογραφίες της έπαρσης της ελληνικής σημαίας δημοσιεύτηκαν στην τουρκική εφημερίδα Hurriyet στις 26 Ιανουαρίου, με πρωτοβουλία της ανταποκρίτριας της στην Αθήνα Nur Batur. Το ίδιο βράδυ, στη δημοσιογραφική σύσκεψη της εφημερίδας στην Κωνσταντινούπολη, αποφασίστηκε να σταλεί, την επομένη ημέρα, μια μικρή ομάδα με ελικόπτερο στα Ίμια και να υψώσει την τουρκική σημαία.
Την Κυριακή, 28 Ιανουαρίου, ένα ελληνικό περιπολικό πλοίο εντόπισε την τουρκική σημαία να κυματίζει στα Ίμια και, μετά από μια κακή συνεννόηση με τον Α/ΓΕΕΘΑ, Χρήστο Λυμπέρη, το πλήρωμα του περιπολικού κατέβασε την τουρκική σημαία. Η κρίση κλιμακώθηκε με μια σκληρή δήλωση του Έλληνα πρωθυπουργού, Κώστα Σημίτη, εναντίον της Τουρκίας το ίδιο βράδυ. Από τις πρώτες πρωινές ώρες της επομένης άρχισαν να συρρέουν ναυτικές δυνάμεις και των δυο χωρών στην περιοχή. Τα ξημερώματα της 31ης Ιανουαρίου μια παρακείμενη τουρκική φρεγάτα αποβίβασε 10-12 Τούρκους κομάντος στην αφύλαχτη δυτική Ίμια. Λίγο αργότερα ένα ελληνικό ελικόπτερο, που απογειώθηκε από μια ελληνική φρεγάτα και είχε εντοπίσει τους εισβολείς, συνετρίβη, οδηγώντας στο θάνατο τα τρία μέλη του πληρώματός του, εν μέσω θαλασσοταραχής και γενικευμένης σύγχυσης.
Την ίδια ώρα αναπτύσσονταν η διπλωματική παρέμβαση των Ηνωμένων Πολιτειών, μέσω του δυναμικού υφυπουργού εξωτερικών, Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, και συμφωνήθηκε οι δυο χώρες να αποσύρουν τις δυνάμεις και τις σημαίες τους από την περιοχή.
Η κρίση των Ιμίων ήταν ίσως η σοβαρότερη κρίση στις ελληνο-τουρκικές σχέσεις από την τουρκική επέμβαση στην Κύπρο το 1974. Κατά τη διάρκειά της, οι δυο χώρες βρέθηκαν κυριολεκτικά με το δάκτυλο στην σκανδάλη, υπήρξε κατάληψη εθνικού χώρου από την Τουρκία και η εμπλοκή αποφεύχθηκε μόλις την τελευταία στιγμή. Στο αυριανό σημείωμα θα αναλύσουμε τα αίτια και τη σημασία της κρίσης για την Ελλάδα.